حرکت‌های سیاسی ـ مذهبی مردم آذربایجان و در رأس آنها شهر تبریز در طول تاریخ نهضت امام خمینی (ره) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است که تبلور عینی آن قیام 29 بهمن در سال 56 است.
تحلیلگرانی که روند انقلاب را دنبال می‌کنند اذعان دارند، قیام 29 بهمن تبریز نقطه عطف تاریخ انقلاب اسلامی ایران است.
این قیام حلقه ارتباط قیام مردم قم و قیام حماسه‌آفرینان یزد و جهرم است. در چهلمین روز شهدای قیام خونین طلاب قم، شهر تبریز به طور ناگهانی و غیرمنتظره ضربه‌ای بر سلطنت 50 ساله پهلوی وارد ساخت و در بررسی مسیر حوادث منجر به پیروزی انقلاب اسلامی، قیام 29 بهمن تبریز اولین حلقۀ زنجیره‌ای بود که قیام 19 دی قم را به قیام‌های پی در پی ایران زمین متصل کرد.
در این راستا خبرگزاری فارس در تبریز گفت‌وگویی با عزیز جوانپور، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی،محقق و تحلیلگر مسائل انقلاب اسلامی انجام داده است که در ادامه از منظرتان می‌گذرد.
قیام تبریز از جنبش قم مهیب‌تر بود
در آستانه چهلمین سالگرد قیام 29 بهمن تبریز قرار گرفته‌ایم، شما چه تحلیلی از این قیام دارید؟
تبریز شهر فراز و فرودهای تاریخی، شهر حماسه‌ها، شهر حوادث، رویدادها، شهر تاریخ‌ساز و زادگاه بزرگان علم، ادب، سیاست و مبارزه است.
این خطه در طول تاریخ شاهد قیام‌های تأثیرگذاری بوده و حماسه‌های به یاد ماندنی از خود به یادگار گذاشته است که از جمله آنها می‌توان به قیام مردم تبریز در دوره استبداد صغیر و شکست محمدعلی شاه و قیام کم‌نظیر 29 بهمن 1356 علیه حکومت غیرمردمی پهلوی دوم اشاره کرد که هر دو تأثیر شگرفی در تاریخ معاصر ایران از خود بر جای گذاشته‌اند.
قیام 29 بهمن مردم تبریز در سال 1356 اولین حلقه زنجیره‌ای بود که قیام 19 دی مردم قم را به قیام‌های پی‌در‌پی ایران زمین متصل کرد.
در این روز تاریخی، مردم غیور تبریز در بزرگداشت چهلم شهدای واقعه خونین 19 دی قم، حماسه قهرمانانه‌ایی را رقم زدند که در تاریخ خیزش‌های مردمی ایران بر ضد طاغوت ماندگار شد و دامنه آن به نهضت و پیروزی شکوهمند 22 بهمن 1357 منتهی گشت.
در این قیام برای نخستین بار پس از قیام 15 خرداد 42 ارتش مستقیماً به سرکوبی مردم پرداخت ولی اولین جلوه‌های پیوستن ارتش به ملت نیز در آن مشاهده شد.
تظاهرات چهلم قیام تبریز جنبه تقریباً سراسری در کشور پیدا کرد. مردم اصفهان، شیراز، یزد، جهرم و اهواز کشته‌هایی دادند و مراسم چهلم آنها در دهم فروردین 57 باعث تظاهرات و تجمع‌های بیشتری در داخل و توجه جدیدی در خارج به فجایع و وقایع ایران شد.
قیام 29 بهمن تبریز، موتور پیش‌برنده ملت در پیروزی انقلاب اسلامی
نقش قیام 29 بهمن تبریز در شکل‌گیری، تاثیر و پیروزی روند انقلاب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
29 بهمن سالروز قیام تبریز، فرصت مناسبی برای بازخوانی نقش و جایگاه آذربایجان در انقلاب اسلامی است. این روز در تاریخ مبارزات مردم آذربایجان روزی فراموش نشدنی است، باید گفت حرکت مردم تبریز در این روز موجب خیزش حرکت اسلامی در ایران و توسعه آن از حوزه علمیه قم به بطن جامعه بود.
امام خمینی(ره) با پیام خود در هشتم اسفند 1356 با تجلیل از مردم آذربایجان در برپایی قیام 29 بهمن، راه را برای تداوم نهضت اسلامی در سایر شهرهای ایران باز کردند.
قیام 29 بهمن سال 1356 تبریز یکی از نقاط عطف انقلاب محسوب می‌شود، در کتب گوناگونی که پیرامون ریشه‌های انقلاب اسلامی نوشته شده، قیام تبریز به عنوان یکی از ریشه‌های اساسی انقلاب اسلامی ایران ذکر شده است، چون باعث شیوع سنت «چهلم‌ها» در کشور شد و قیام مردمی را از شهری به شهر دیگر سرایت داد و به ترتیب یزدی‌ها، شیرازی‌ها، جهرمی‌ها، کازرونی‌ها و نهایتاً همه ایران به‌پا خاستند.
چون این قیام با برنامه‌ریزی دقیق قبلی دانشجویان دانشگاه و مردم مبارز تبریز و روحانیت مبارز به رهبری آیت‌لله قاضی بود، چنان گستردگی و عمقی داشت که ماموران ساواک هر چند پیشتر وضعیت شهر را غیرعادی ارزیابی کرده بودند اما از پیش‌بینی قیامی به این عظمت به‌دلیل همان برنامه‌ریزی دقیق آن عاجز ماندند. هر چند قیام 29 بهمن با قهر انقلابی همراه بود ولی سران رژیم نتوانستند به مردم تبریز نسبت غارتگری بدهند.
دانشجویان نقش مهمی در نظم دادن به قیام ایفا کردند و سعی داشتند به‌عنوان هدایت‌کننده مردم، از خرابکاری بی‌هدف در جریان عمل جلوگیری کنند و مردم را از هر گونه غارت بازدارند.
این قیام یک ماهیت اسلامی و مذهبی داشت چرا که خاستگاه آن مسجد بود و دیدگاهش را از مراجع و علما وام گرفته بود. قیام تبریز از جنبش قم مهیب‌تر بود قیامی که نمونه‌ای درخشان از استفاده سیاسی از سنت‌های شیعی بود.
رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی، حضرت آیت لله خامنه‌ای در سفر به تبریز در سخنرانی خود در بازار تبریز فرمودند، این تبریز همان تبریزی است که نخستین ضربه را بر پیکر شاه بعد از مردم قم وارد کرد و هنوز هم سرآمد مبارزان و مجاهدان است.
از منظر مقام معظم رهبری هم قیام 29 بهمن 1356 تبریز درسی مهم و همچون موتور پیش‌برنده ملت در پیروزی انقلاب اسلامی است ضمن اینکه بر این واقعیت صحه می‌گذارد که انقلاب اسلامی محدود و منحصر در تهران نبوده و مناطق مختلف کشور هر یک به سهم خود در پیشبرد انقلاب اسلامی سهمی بسزا داشتند.
با این حال نقش آذربایجان از هر جهت خاص و ویژه است. به تعبیر رهبر انقلاب مردم آذربایجان در همه تحولات مهم اجتماعی و سیاسیِ ۱۳۰ سال گذشته کشور مانند قضیه تنباکو، مشروطه، نهضت ملی‌شدن صنعت نفت، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس از اصلی‌ترین محورهای مبارزه بوده‌اند و این، شناسنامه و تاریخ پرافتخار آذربایجان است.
مردم تبریز در سده اخیر مهم‌ترین کانون‌های آگاهی بخشی ایرانیان بوده است
اگر ادوار مختلف تاریخ کشورمان را رصد کنیم به عینه مشاهده می‌کنیم که در اکثر مواقع آذربایجانی‌ها در لحظات حساس این کشور در خط مقدم بودند، به نظر شما علت این امر چه بوده است؟
ملت قهرمان تبریز چه در زمان انقلاب و قیام علیه رژیم پهلوی و چه در زمان جنگ و دفاع از خاک پاک ایران در مقابل متجاوزان، همیشه در صف اول مبارزات قرار داشتند و هیچ‌گاه صحنه را خالی نگذاشته‌اند و در عمده‌ترین حوادث و تحولات مثبت این کشور در صف اول قرار داشتند و نقش‌آفرینی کردند.
مردم تبریز در سده اخیر یکی از مهم‌ترین کانون‌های آگاهی بخشی ایرانیان به‌شمار می‌روند.
نمونه اخیر آن راهپیمایی تبریزی‌ها در هشتم دی سال 88 بود که مقدمه‌ای شد برای به وقوع پیوستن حماسه ملی 9 دی که فتنه‌های شوم دشمنان را نقش بر آب کرد.
این حماسه نیز از جنس روزهای پیروزی انقلاب در بهمن سال 57 است که مردم ولایت‌مدار آذربایجان با حضور عاشورایی خود در صحنه، بار دیگر از نهضت اسلامی حمایت و توطئه‌های شوم دشمنان را خنثی کردند و این‌ها همه نشان از ولایتمداری، هوشیاری و بیداری و بصیرت مثال‌زدنی مردم خطه آذربایجان و وفاداری آنها به نظام مقدس جمهوری اسلامی است.
نباید بگذاریم نظام اسلامی از ریشة خود «امام» جدا شود
در عصر حاضر وظیفه و رسالت نسل امروز برای تداوم راه پرافتخار این سرزمین چیست؟
انقلاب اسلامی ایران و تشکیل حکومت اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین و در عین حال مردمی‌ترین پدیده در میان اتفاقات چند قرن اخیر دنیاست چرا که انقلاب موجب حفظ اقتدار و استقلال و عزت همه ایرانیان شد.
بی‌شک یکی از بهترین راهکارهای مقابله با توطئه‌های دشمنان آن است که راه و خواستة حضرت امام (ره) عملی شود، مقام معظم رهبری در این مورد می‌فرمایند، ما نباید بگذاریم نظام اسلامی از ریشه خود «امام» جدا شود.
بنابراین وظیفه همه ماست اولاً سخنان و راهکارهای حضرت امام (ره) را به‌کار ببندیم و پشتیبان ولایت فقیه باشیم و فرامین و فرمایشات حضرت آیت‌الله خامنه ای را مدنظر قرار داده و به آن عمل کنیم.
دوماً باید خطرات و آسیب‌هایی که انقلاب و نظام ما را تهدید می‌کند با بصیرت تمام شناخته و راه‌های برخورد با توطئه دشمنان برای حفظ انقلاب را بدانیم و عملی کنیم و با پافشاری بر اصول و ارزش‌های الهی و حفظ وحدت کلمه، ادامه دهنده راه امام راحل و شهدای انقلاب اسلامی باشیم.