یوسف صفری

تازه ترین مقاله منتشر شده در دو ماهنامه طب جنوب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نشان می دهد صنایع واقع در عسلویه بر روی کیفیت هوا، آب، دریا، رسوبات ساحلی و همچنین درختان بومی اثرات منفی و بارزی بجای گذاشته است.

دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در یک مطالعه مروری تحت عنوان "بررﺳﯽ آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎي زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮔﺎز و ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ و اﺛﺮات آن ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﺴﻠﻮﯾﻪ، ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﻧﺮژي اﯾﺮان"؛ به ابعاد مختلف این اثرات پرداخته است. ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻋﺴﻠﻮﯾﻪ ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮔﺎز و ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﺑﺮﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺪي اﺳﺖ.

ﭘﺎﯾﺶﻫﺎي ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺧﺘﺎن و درﺧﺘﭽﻪﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ، ﮔﺮدهﻫﺎي درﺧﺖ ﺣﺮا و ﺻﺪفﻫﺎي دوﮐﻔﻪاي ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﯽ درﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﺴﻠﻮﯾﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ. هر عقل سلیمی می داند استقرار حجم عظیمی از صنایع گاز و پتروشیمی در یک منطقه قطعاً باعث ایجاد آلودگی می شود اما انتشار مقاله اخیر نشان داد وضعیت آلودگی عسلویه بیشتر از آن چیزی است که مورد تصور بود. طبق داده های بدست آمده، افزایش غلظت فلزات سنگین منطقه عسلویه و شیوع بیماری ها در مقایسه با برخی نقاط جهان و ایران بالاتر بوده است.  

مطالعه انجام شده بر روی آبزیان دریایی نظیر صدف های دو کفه ای منطقه نایبند عسلویه، از غلظت بسیار بالای فلزات سنگین کادمیوم، سرب، آرسنیک، قلع، نقره و مولیبیدن حکایت دارد.آلودگی رسوبات با فلزات سنگین؛ سلامت آب، گونه های مختلف موجودات زنده و بطور جدی سلامت انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. از این رو استفاده از آبزیان دریایی آلوده می تواند صدمات بالقوه ای برای جامعه انسانی به بار آورد.

دیگر مطالعات انجام شده بر روی ساکنین منطقه عسلویه نشان داده سطح ادراری فلزات سنگین آرسنیک، وانادیوم، منگنز و نیکل افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. همچنین شیوع بیماری های آسم، آلرژی بینی و اگزما نیز در منطقه عسلویه نسبت به سایر شهرهای ایران شیوع بالاتری دارد. ﺷﯿﻮع اﮔﺰﻣﺎي ﺣﺴﺎﺳﯿﺘﯽ در ﻋﺴﻠﻮﯾﻪ 13/07 درصد ﺑﻮده ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﻮع آن در دﻧﯿﺎ 7/6 درصد ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.

لذا با توجه به یافته های علمی و شواهد عینی موجود، فعالیت صنایع مستقر در عسلویه نقض آشکار اصل پنجاهم قانون اساسی است. اصل پنجاهم به صراحت اعلام می دارد؛ "در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می شود. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران ملازمه پیدا کند، ممنوع است". اما نه تنها توجهی به این اصل مهم و حیاتی نمی شود بلکه در کمال ناباوری شواهد موجود نشان می دهد احداث پالایشگاه های جدید (پالایشگاه میعانات گازی) در دستور کار قرار گرفته و توسعه صنایع موجود همچنان روند صعودی دارد!  اگر چه توسعه ی صنایع از بعد اقتصادی و اشتغال زایی امری مطلوب و نیاز کشور می باشد ولی چنانچه توسعه براساس تکنولوژی فعلی صورت گیرد، موجب تشدید آلودگی و خیم تر شدن اوضاع می شود.  

در مطالعات مختلف ارتباط آلودگی های ناشی از صنایع گاز و پتروشیمی با بیماری های مختلف مانند آسم و آلرژی، انواع سرطان، بیماری های قلب و عروق، مغز و اعصاب، زنان و ناباروری، اختلال در رشد جنین و نوزاد را نشان می دهد. ناگفته نماند در یک مقطع زمانی خاص اطلاعات و آمار (بصورت غیر رسمی) بدست آمده از خانه بهداشت یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان عسلویه شش مورد سقط جنین گزارش شده است.

لذا با توجه به وخامت وضعیت آلودگی عسلویه، ورود و مداخله فوری نهادهای نظارتی به این موضوع بیش از پیش ضرورت دارد. کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی یکی از نهادهای نظارتی است که می تواند نقش مؤثری در اصلاح وضعیت موجود ایفا نماید. بنابراین انتظار می رود نماینده مردم شهرستان های دیر، کنگان، جم و عسلویه با همراهی سایر نمایندگان نسبت به تنظیم شکوائیه اقدام و تقاضای رسیدگی فوری نماید.

اما وزارت نفت بعنوان متولی توسعه میدان گازی پارس جنوبی و مسبب اصلی آلودگی عسلویه ضمن اقدام برای استاندارد سازی صنایع؛ جهت کاهش بار بیماری ها لازم و ضروری است با همکاری وزارت بهداشت (دانشگاه علوم پزشکی بوشهر) نسبت به شناسایی بیماران صعب العلاج عسلویه بویژه بیماران سرطانی، قلب و عروق و آلرژی اقدام و از طریق معرفی به مراکز درمانی و تقبل هزینه های درمانی مربوطه حمایت های لازم را بعمل آورد.

این مطالعه اولین و آخرین مطالعه ای نیست که در خصوص وضعیت آلودگی عسلویه انجام می شود. اما مطالعات به تنهایی کافی نیست و می بایست اقدامی عملی برای ﺣﻔﻆ و ارﺗﻘﺎء ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ مردم منطقه و ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎر ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻬﯿﻪ راﻫﮑﺎر و برنامه ای ﻣﺪون ﺑﺮاي کاهش آﻟﻮدﮔﯽ صورت پذیرد.