تابناک رضوی به نقل از خرداد: لهستان متحد مهم نظامی و سیاسی آمریکاست و متعاقب خروج ترامپ از توافق هسته‌ای و بازگرداندن تحریم‌ها، شرکت‌های انرژی لهستانی تصمیم گرفتند بازار ایران را ترک کنند. اما برگزاری یک نشست بین‌المللی درباره خاورمیانه در لهستان عجیب است. حتی شایعاتی هست مبنی بر اینکه وقتی وزیر امورخارجه آمریکا خبر برگزاری این نشست در ماه آتی را اعلام کرد، مقامات لهستانی نیز شوکه شدند.
از زمان اعلام این خبر تاکنون، جزییات کمی در رابطه با آن منتشر شده است. دستور کار این نشست چیست؟ کسی خبر ندارد. پمپئو اعلام کرد محور این نشست، موضوع ثبات، صلح، آزادی و امنیت در خاورمیانه است و بخش مهمی از آن برای اطمینان یافتن از این موضوع است که چگونه مانع نفوذ بی‌ثبات کننده ایران شوند.
لهستان تاکید کرده این نشست ضدایرانی نیست، وزارت امورخارجه این کشور در تنها بیانیه خود تا کنون اعلام کرده: «این نشست به منظور گردهم آمدن کشور‌هایی است که نگران ناآرامی در منطقه هستند تا افکارشان را برای یافتن راه بهتری به سوی آینده به اشتراک بگذارند. در این نشست موضوعاتی اساسی از جمله تروریسم و افراط گرایی، توسعه موشکی و تسلیحات اتمی، تجارت دریایی و امنیت آن و تهدیدهای ناشی از نبرد‌های نیابتی در منطقه مطرح خواهد شد.»
چه کسانی در این نشست شرکت خواهند کرد؟ طبق اعلام وزارت خارجه لهستان، «کشور‌هایی از سرتاسر جهان به این نشست دعوت شده‌اند». گفته شده که از هفتاد کشور دعوت شده، اما ایران در میان آن‌ها نیست. اگر این درست باشد، حتی اگر ایران را یک تهدید منطقه‌ای بدانیم، این خطای بزرگی است. بسیار دشوار است که تصور کنیم مشکلات منطقه بدون مشارکت تهران قابل حل باشد. به گفته رسانه‌های ایرانی، فدریکا موگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در روابط خارجی در این نشست شرکت نخواهند کرد و البته مقام شرکت‌کننده سایر کشور‌های اروپایی نیز هنوز معلوم نیست.
رسانه‌های لهستانی اعلام کردند پس از اعلام این خبر، سفارت ایران در ورشو از صدور ویزا برای لهستانی‌ها خودداری کرده است. هرچند این خبر بعداً تکذیب شد، اما مقامات کنسولی لهستان به شهروندان این کشور هشدار دادند از سفر به ایران خودداری کنند چراکه ممکن است قادر نباشند در فرودگاه ویزا دریافت کنند.
در عین حال ایران، یک جشنواره فیلم لهستانی که قرار بود در این کشور برگزار شود را لغو کرده است. ایران دولت لهستان را رسماً به پیوستن به محور ضدایرانی و ترویج ایران هراسی متهم کرده است. همچنین ایران، لهستان و سایر کشور‌های شرکت‌کننده در این اجلاس را به اقدامات تلافی‌جویانه تهدید کرده است. اگرچه واکنش تند ایران قابل درک است، اما تصمیم به لغو جشنواره فیلم لهستانی، خبر ناراحت‌کننده‌ای بود. هنرمندان، محققان و کسانی که موجب تقرب ملت‌ها می‌شوند، نباید بهای منازعات سیاسی را بپردازند. آن‌ها در تلاشند بین کشور‌ها پل بسازند نه اینکه پل‌ها را تخریب کنند.
اما دولت لهستان با چه انگیزه‌ای اقدام به برگزاری این نشست می‌کند؟ بی‌تردید برنامه‌های لهستان هیچ ارتباطی با ایران ندارد. آن‌ها از ایران متنفر و به دنبال ایران هراسی نیستند. برعکس آن‌ها علاقه دارند به منظور کاهش وابستگی به روسیه، واردات نفت و گاز از خاورمیانه بخصوص ایران و عراق را افزایش دهند. اما در جهان سیاست نمی‌توان به همه چیز دست یافت. اگرچه ممکن است میزبانی از این نشست برای لهستان در بلندمدت سودمند باشد، در حال حاضر این اقدام تنها تصمیمی سیاسی و عملگرایانه است. لهستان خواهان روابط خوب با تهران است، اما روابط اقتصادی با ایران قابل مقایسه با وابستگی حیاتی این کشور به آمریکا نیست. ورشو مدت‌ها تلاش داشته تا آمریکا را متقاعد کند که یک پایگاه نظامی دائمی در خاک این کشور تاسیس کند؛ اقدامی که برای مقامات لهستانی مانند یک سد در برابر نفوذ روسیه عمل خواهد کرد. این منطق پذیرش میزبانی از این نشست است و لهستان حاضر است به بهای تیره شدن روابط با ایران، خود را به واشنگتن نزدیک کند.
البته این اقدام لهستان دارای انگیزه‌های دیگری نیز هست. لهستان مانند سایر کشور‌های متوسط قصد دارد بر نقش و حیثیت بین‌المللی خود بیفزاید. در سال ۲۰۱۸ که لهستان ریاست شورای امنیت سازمان ملل را به مدت دو سال بر عهده گرفت، موفقیت‌های دیپلماتیک زیادی به دست آورد. پیش از آن در سال ۲۰۱۶ نیز میزبانی موفقیت‌آمیزی از نشست ناتو داشت. میزبانی از نشستی درباره خاورمیانه به باور مقامات این کشور نه تنها موجب متقاعد کردن آمریکا به استقرار پایگاه نظامی در لهستان می‌شود بلکه گامی است به سوی تقویت موضع این کشور در صحنه دیپلماسی بین‌المللی.
اما این اقدام لهستان، مخاطراتی نیز به همراه دارد. از آنجا که دستورکار و راهبرد آمریکا در این نشست که میزبان اصلی آن تلقی می‌شود هنوز معلوم نیست، ممکن نیست که دستاورد‌های آن را نیز ارزیابی کرد. وزیر امورخارجه لهستان گفته که هدف لهستان در این نشست، حصول سازش میان اروپا و آمریکا نسبت به مسأله هسته‌ای ایران است. باید او را صادق دانست و افزود که استحکام پیوند میان قدرت‌های دو سوی اقیانوس اطلس، همواره آرزوی لهستان بوده است. یک نشست موفق و آبرومند در کنار جذب آمریکا به جبهه اروپا، نهایت آرزوی لهستانی‌ها خواهد بود. اما نشستی پوچ و بی‌هدف نیز که احتمال آن در صورت عدم شرکت ایران و ترکیه زیاد خواهد بود، بازهم دستاورد خوبی برای لهستان خواهد بود.
هرچند اگر انگلستان، فرانسه و آلمان از اعزام مقامات بلندپایه به این نشست خودداری کنند، دستاورد نشست چندان مطلوب نخواهد بود. همچنین اگر این نشست به تریبونی یکجانبه برای انتقاد از ایران تبدیل شود، چنانکه جواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران گفته، نه تنها به جایگاه بین‌المللی لهستان کمک نخواهد کرد بلکه بر نقش این کشور به عنوان یک نیروی بی‌طرف خدشه وارد خواهد کرد.
هر گونه شکل‌گیری ائتلاف نظامی علیه ایران در این نشست، فاجعه‌ای برای لهستان خواهد بود. فعلا باید امیدوار باشیم که هدف از برگزاری این نشست، چنین هدفی نباشد.
