علی جواهری: مقداری سیم و چند تکه پلاستیک، تعدادی خازن و برد الکترونیکی ساده بهانه چند دانش آموز نابغه برای چسباندن ایده‌هایشان به هم بود تا حاصلش متفاوت‌ترین و پیشرفته‌ترین ربات دنیا شود. دانش آموزان تیم ملی رباتیک ایران با دستان خالی به رویارویی با علم و فناوری رفته و هفت بار عنوان نخست جهان را برای کشور به ارمغان آورده‌اند که باعث شده نام ایران جزو برترین‌های علم رباتیک و هوش مصنوعی باشد و در جهان بدرخشد و امسال میزبان مسابقات جهانی ربوکاپ در جزیره کیش باشد. این دانش آموزان با حمایت‌های خانواده و کمیته ملی ریوکاپ ایران یک تنه در برابر تحریم‌ها و مسائل مالی ایستاده و امروز به جایی رسیده‌اند که تصمیم دارند علم رباتیک را با راه اندازی مرکز خلاقیت گسترش دهند. اما هر بار موانعی سر راهشان ایجاد می‌شود که با سختی باید از آن عبور کنند؛ با اینکه در مسئله آموزش هم از نظر درآمدی روند معکوسی را طی می‌کنند ولی با این حال پای آرمان‌هایشان ایستاده‌اند. افتخارات جهانی این تیم نخبه در موزه آستان قدس رضوی به یادگار مانده است. با «سامیا کریمی» سرپرست تیم ملی دانش آموزی ربات کاوشگر درباره مسائل تیم و دستاوردهایشان گفت وگو کرده‌ایم.
محدودیت‌هایی که دستاوردها را ایجاد می‌کند
قدیمی‌ترین خانه شهر محل تحقیقات مدرن‌ترین دانشمندان کشور ایران است. داخل کارگاه بوی قلع و لحیم مشام تازه واردها را می‌گزد. میزهای کار قدیمی تر از حال ساختمان است ولی باسلیقه تعمیر و رنگ شده. به گفته سرپرست تیم تمام تجهیزات کارگاه را خودشان ساخته‌اند. همه بچه‌های تیم روی تکنولوژی جدیدی کار می‌کنند تا برای مسابقات جهانی استرالیا، ربات جدیدی را معرفی کنند. طرح جدید یک راز است که نمی‌توانند درباره‌اش صحبت کنند. سامیا، سرپرست تیم توضیح می‌دهد: «آخرین رباتی که در مسابقات جهانی 2019 طراحی کردیم قابلیت بالایی در نجات انسان دارد. این ربات می‌تواند در بحرانی‌ترین شرایط زیر آوار به شناسایی انسان و ارسال علائم حیاتی بپردازد. می‌تواند مصدوم را به جای امن انتقال دهد و در شرایط بحران تجهیزات لازم برای زندگی موقتی مصدوم را حمل کند. ربات کاوشگر ما توانایی منحصر به فردی در بررسی میزان آسیب مصدوم را هم دارد. تمام فناوری دستاورد داخلی است. چون به دلیل تحریم و گرانی قطعه امکان تهیه را نداریم. محدودیت‌ها باعث ایجاد دستاوردها توسط دانش آموزان کشورمان شده است. فعالیت‌های تیم کاوشگر ایران توسط چند دانش‌آموز شروع شد که توانسته‌ایم افتخارات بسیاری را کسب کنیم.»
فناوری حیرت‌انگیز
ناگهان صدای انفجار خفیفی از اتاق تست توجه همه را به تنها اتاق کارگاه جلب می‌کند. اما کسی برای کمک بلند نمی‌شود. همگی از همانجا که نشسته‌اند یکصدا می گویند: «مدار جواب نداد.» فردی که در اتاق نشسته جواب می‌دهد: «اتصالی کرد؛ باید دوباره بسازم.» سامیا می‌گوید: «این اتفاقات اینجا طبیعی است. ما مجبوریم تمام فناوری را خودمان بسازیم. همین موضوع تعجب بسیاری از رقبای ما را جلب می‌کند. اکثر آن‌ها وقتی وسایل ما را می‌بینند حیرت‌زده می‌شوند. بیشترین حیرت را در تیم‌های ژاپن و آلمان دیدم. آن‌ها وقتی هویه و چسب یک، دو، سه را دست ما می‌بینند تعجب می‌کنند و درباره کارآیی آن‌ها می‌پرسند. حتی صفحه نمایشگر ربات کاوشگر را خودمان طراحی کرده‌ایم که خیلی از تیم‌ها به دنبال به دست آوردن فناوری آن هستند. موضوعی که دغدغه ماست تبدیل این توانمندی و دستاوردها به شکل صنعتی است. این توانایی را تیم رباتیک و هوش مصنوعی دارد. دانش‌آموزانی که روزی به دنبال ابتدایی‌ترین طراحی‌ها بودند امروز دانشجویان و دانش آفرینان توانایی هستند که روی تکنولوژی‌هایی که کشور به آن نیاز دارد، مطالعه و طی زمان کوتاهی امکان بهره‌برداری را فراهم می‌کنند. منتها مسئله این است که هیچ کارخانه دار و صاحب صنعتی دنبال ما نمی‌آید و اهمیتی به دانشگاه نمی‌دهد. این در صورتی است که اگر واحدهای صنعتی تعاملشان را با صنعت بیشتر کنند کشور پیشرفت قابل‌توجهی خواهد کرد. متأسفانه صنعت ایران به دلیل واردات فناوری دست سوم کشورهای پیشرفته همیشه چند قدم عقب است. در صورتی که می‌تواند پیشرفت قابل‌توجهی داشته باشد. این را با تمام اعتقادم می‌گویم. چون دانشجویان ایران در عرصه‌های برنامه‌نویسی، مکانیک و به طور کلی مهندسی حرف اول را در دنیا می‌زنند.» سرپرست این تیم پرافتخار می‌افزاید: «برای رفتن به یک سفر باید به هر دری بزنیم. خانواده‌ها ماشین زیر پایشان را می‌فروشند؛ زیر وام‌های سنگین می‌روند تا ما در مسابقات شرکت کنیم. به دلیل شرایط مالی بعضی مسابقات را تیم ما یک نفر حضور پیدا کرده است. این در حالی است که ما هیچ نمونه کاری برای حضور در مسابقات نمی‌فرستیم؛ بلکه از ما دعوت می‌شود در مسابقات شرکت کنیم. این توانمندی و قدرت ایران را در رشته رباتیک نشان می‌دهد. مادر یکی از بچه‌ها برای اعزام فرزند تنها قطعه باقیمانده طلاهایش را می‌فروشد و هزار گرفتاری می‌کشیم. اما متأسفانه تعدادی از اعضای تیم نتوانستند دوام بیاورند و از کشور خارج شدند. خلاصه این نفس‌های پایانی را به سختی سپری می‌کنیم.»
ایستاده به افتخار ایران
صحبت از سختی‌ها که می‌شود همه دست از کار می‌کشند و دور میز ما جمع می‌شوند. گویی همه یک درد مشترک دارند. «مهدی نوزاد» از اعضای تیم آهی از ته دل می‌کشد و می‌گوید: «برای حضور در تک‌تک مسابقات خون‌دل خوردیم. هیچ‌کس از ما حمایت نکرد. پدر و مادرهایمان پشتیبان اصلی ما بودند. خیلی‌ها ما را به تمسخر گرفته‌اند که چرا راهی بی‌حاصل را ادامه می‌دهید؟ یک‌بار داخل سفارت کانادا در ترکیه چند نفر از ما پرسیدند که برای چه می‌خواهیم به کانادا برویم. وقتی به آن‌ها توضیح دادیم که برای مسابقات رباتیک می‌رویم و چند دوره قهرمان جهان شده‌ایم به ما می‌گفتند: شما بچه‌اید اگر واقعاً این توانمندی را دارید همانجا بمانید. شما را با هواپیمای شخصی می‌برند و می‌آورند. ولی آرمان ما بالا نگهداشتن پرچم رشته رباتیک کشورمان در دنیاست. پای این هدف جانمان را هم می‌دهیم. در مسابقات مکزیک نماینده کشور آمریکا وقتی ربات ما را دید چند لحظه مکث کرد و گفت: واقعاً عالی است. به شما آفرین می‌گویم. بعد نام تک‌تک ما را برد و گفت: کشور آمریکا با شما چند قدم فاصله دارد. کافی است پایتان را آن‌طرف بگذارید. آن‌وقت خواهید دید که همه‌چیز برایتان عوض خواهد شد. اما همه با همدیگر و یکصدا به او جواب منفی دادیم. تنها چیزی که ما فکر می‌کنیم ایران است و ایران.» نوزاد می‌افزاید: «درست است تعدادی از بچه‌ها رفته‌اند اما با تمام توان کار را پیش می‌بریم. به‌تازگی خانه خلاقیت را تأسیس کرده‌ایم که در رشته‌های رباتیک انسان‌های برجسته‌ای را تربیت کنیم. قدم‌های اول را به‌سختی در حال برداشتن هستیم ولی به‌زودی در این زمینه موفق می‌شویم.» تک‌تک اعضای تیم ربات کاوشگر با انگیزه در حال آماده شدن برای مسابقات جهانی استرالیا هستند. اما دستانشان خالی است و دنبال حامی هستند. سرپرست تیم می‌گوید: «در مسابقات اخیر مجدد مقام نخست را کسب کردیم. تمام نگرانی ما برای حضور در مسابقات استرالیاست. ولی با این وضعیت ارز اگر پشتیبانی نباشد نمی‌دانیم که چطور باید در این مسابقات شرکت کنیم. درست نیست این حرف را بزنم ولی تیم ما به یک خیر نیاز دارد تا بتواند سرپا بماند. ما هیچ‌وقت ناامید نخواهیم شد و به خاطر کشورمان همچنان ولو یک‌نفره در مسابقات حضور خواهیم داشت.»
منبع:فارس