محمد ستایش متخصص طب سنتی ایرانی، عضو هیئت مدیره انجمن علمی طب سنتی ایران، رئیس دانشکده طب سنتی کرمان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گفت: افزایش مقاومت جسمی و روانی راه موثری مقابله با کرونا است، شکی نیست که مهمترین راه شکست دادن کرونا مشارکت همگانی مردم در عمل به دستورات پیشگیرانه است؛ فاصله گذاری اجتماعی به معنی کمتر کردن مواجهه و برخورد مردم با یکدیگر و پرهیز از حضور در محیط‌های عمومی و جمعی، گندزدایی سطوح و خودمراقبتی به ویژه تمیز نگه داشتن دست‌ها راه قطع کردن و یا محدود کردن چرخه انتقال این بیماری است.
او افزود: در عین حال اقدام موثر دیگر افزایش تاب آوری زیستی و روانی و بالا بردن سطح ایمنی آحاد جامعه است. در واقع ارتقاء سطح سلامت افراد جامعه اعم از افراد تندرست و یا کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، این امکان را فراهم میکند که تعداد کمتری از مردم مبتلا شوند و یا شدت ابتلا در آن‌ها کمتر شود.
ستایش بیان داشت: از مهمترین عوامل ایجاد آشوب در سیستم ایمنی و اختلال در عملکرد‌های طبیعی دستگاه‌های عصبی و غدد درون ریز بدن، حالات ذهنی و هیجانی یا همان استرس، ترس، نگرانی و بی تابی و بی قراری است. این روز‌ها اکثر مردم مرتبا در جستجوی اخبار مربوط به کرونا از طریق فضای مجازی و رسانه‌ها هستند؛ ذهن مردم و گفت و شنود‌ها دمادم درگیر شایعات و حتی اخبار درست است و بعضا دل‌ها لبریز از ترس می‌شود. این امر مقاومت بدن یا همان ایمنی بدن را آسیب می‌زند. پس اولین اقدام برای افزایش پایداری عملکرد‌های سیستم ایمنی و غدد و اعصاب، مدیریت کردن اطلاعات ورودی به ذهن و حواس است.
او تصریح کرد: برای اینکه اطلاعات ورودی به ذهن و حواس را مدیریت کنیم چند راهکار ساده و موثر برای آسایش و آرامش ذهنی پیشنهاد می‌کنیم:
- استمداد از نیرو بخش‌های معنوی از طریق توکل، توسل، و دعا، مسلما مهمترین عامل طمأنینه و آرامش قلبی، اعتماد و اعتقاد به یک نیروی برتر و خالق متعال است که همه مصالح و مقدرات ما در دست اوست.
- استفاده از فرصت هم نشینی با خود و با خانواده مان که در این ایام فراهم‌تر شده است. مثلا با مطالعه آثار ادبی بزرگان ادب فارسی، خواندن قصه‌ها و حکایات و مثل‌ها در جمع خانواده، تماشای فیلم‌های مستند و جذاب و کمدی، سرگرمی‌ها و بازی‌های خانگی، شنیدن نغمات و الحان آرامش بخش، مرور خاطرات شادکامی‌ها و موفقیت‌ها توسط اعضای خانواده، تمرینات تنفسی و آرام سازی و ...
- خندیدن و شادی، که دومینویی از رویداد‌های گوناگون در سیستم تنفسی، عصبی، عضلانی، گردش خون و غدد بدن فعال میکند. مقالات و پژوهش‌های علمی متعددی نشان داده است که نتیجه نهایی این رویداد‌ها افزایش قابل توجه قدرت سیستم ایمنی است.
- برای کاهش اضطراب می‌توان از بو‌های طبیعی و مقوی قلب مثل بوی پرتقال، نارنج، به، لیمو و خیار و نیز برخی گل‌های طبیعی مثل گل نرگس و مانند آن استفاده کرد و یا کمی گلاب سرد را در افشانه ریخته و در هنگام بی تابی‌ها و احساس کم هوایی اضطرابی، به چهره و گردن و سینه پاشید.
ستایش گفت: اقدام مهم دیگر برای افزایش ایمنی و آمادگی بهتر بدن در مقابله با ویروس، تنظیم زمان خواب و بهبود کیفیت خواب است. از مهمترین عوامل تمدید و بازتوانی سیستم عصبی، و مقوی دستگاه ایمنی، خواب در زمان مناسب و به میزان مناسب و با کیفیت خوب است. بهترین زمان پیشنهادی خواب، خوابیدن سر شب و ترجیحا قبل از ساعت ۱۰ شب است. کم خوابی و بدخوابی‌های طولانی، به طرز قابل توجهی سطح ایمنی بدن را کم میکند و فرد را مستعد بیماری میکند؛ لذا اگر اختلال خواب جدی وجود دارد بهتر است با پزشک خود مشورت کنید؛ نوشیدنی‌ها و خوردنی‌های محرک مغز و برهم زننده خواب مثل قهوه، نسکافه، چای سبز، و شکلات تلخ در ساعات عصر و شب توصیه نمی‌شود.
او افزود: از عوامل مهم و قابل مداخله دیگر در تقویت سیستم ایمنی اصلاح تغذیه و رفتار‌های تغذیه‌ای است؛ در شرایط همه گیری بیماری‌های عفونی، از سه رفتار نامناسب تغذیه‌ای باید تا حد امکان اجتناب کرد. اول از همه، پرخوری، حتی خوردن غذا‌های سبک. دوم درهم خوری و استفاده از چند نوع مواد غذایی و مخلفات آن‌ها در یک وعده غذایی و یا ریزه‌خواری مرتب در طول روز؛ و سوم سنگین خوری به معنای افراط در مصرف غذا‌های دیرهضم؛ این سه رفتار تغذیه‌ای منجر به انباشت مواد اضافه در بدن شده که این انباشتگی با مشغول کردن قوای طبیعت بدن به خود، می‌تواند مقاومت بدن را کاهش داده و درصد ابتلا به بیماری‌های عفونی را افزایش دهد. غذا‌های چرب و سرخ کرده، ماکارونی، اولویه با گوشت‌های صنعتی، سوسیس و کالباس، آش رشته غلیظ، فست فودها، غذا‌های کارخانه‌ای و کنسروها، و پنیر پیتزا نمونه‌هایی از غذا‌های سنگین و دیر هضم هستند.
ستایش بیان داشت: شوری‌ها مثل خیارشور، ترشی‌های محرک مثل سرکه تند و تیز خشکی آور مخاط تنفسی هستند و پرهیز از آن‌ها توصیه می‌شود. زیاد خوردن ماست و دوغ ترش هم توصیه نمی‌شود و در صورت مصرف ترجیحا همراه با مصلحات آن‌ها مثل پودر نعناع یا آویشن استفاده شود.
او تصریح کرد: توصیه‌های غذایی برای بهبود تغذیه و افزایش سطح ایمنی مواردی همچون:
- آشی با این ترکیبب: گوشت مرغ، برنج، جو، پیاز، برگ گزنه، اسفناج، هویج رنده شده، گشنیز وجعفری، نمک و زردچوبه
- سوپی شامل: برنج، ماش، هویج، کدو، گشنیز و جعفری، آلو بخارا، بال یا گردن مرغ روغن زیتون، زرچوبه، آبلیمو یا آب نارنج
- سوپ جو همراه با شلغم، گشنیز، برگ کاهو و اسفناج، تخم گشنیز، آلو بخارا و زرشک
- خورشت‌های آبدار مثل خورش کدو، خورش لوبیاسبز، و خورش بامیه با سبزی شوید و جعفری، خورش به
- نخود آب
- هویج آب پز، کدو حلوایی آب پز، شلغم آب پز، به آب پز، در کسانی که ضعف هضم یا یبوست دارند توصیه می‌شود. به این مواد می‌توان کمی عسل و ساییده زعفران نیز اضافه کرد.
او تصریح کرد: خوردن یک نوشیدنی سالم و ساده به شرح زیر برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود: آب سه چهارم لیوان، گلاب یک چهارم لیوان، تخم بالنگو یک قاشق چای خوری، تخم بارهنگ یک قاشق چای خوری؛ پس از هم زدن و لعاب دادن، کمی زعفران ساییده هم اضافه شود. بزرگسالان از این ترکیب روزانه یک تا دو بار می‌توانند استفاده کنند.
او گفت: استفاده از دمنوشی که از ترکیباتش شامل: آویشن یک قاشق غذا خوری، پودر ریشه شیرین بیان یک قاشق چای خوری، و عناب سوراخ شده ۵ عدد که حداقل یک ربع با یک لیوان آب جوش دم کشیده باشد نیز توصیه می‌شود؛ این دمنوش را بزرگسالان تا دو بار در روز و به صورت گرم گرم می‌توانند میل کنند؛ البته کسانی که فشار خون بالا دارند به دلیل وجود شیرین بیان در این دمنوش، بیشتر از سه هفته استفاده نکنند.
ستایش افزود: به طور کلی در مطالعات مختلف علمی ثابت شده است که مواد غذایی زیر می‌توانند در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر باشند و هر کس به فراخور حال و بر اساس میل خود می‌تواند دو یا چند مورد را با هم ترکیب و غذا، نوشیدنی یا دمنوش دلخواه را تهیه و میل نماید:
ریحان، نعناع، لوبیا سبز، کدو حلوایی، کدو سبز، چغندر، زردک، هویج، سیب درختی، به، زرشک، عناب، مرکبات، انجیر، آب انار و رب انار؛ همچنین موارد زیر از ادویه‌ها و گیاهان دارویی هستند که مصرف آن‌ها به صورت دمنوش یا شکل‌های دیگر می‌تواند به افزایش سطح ایمنی بدن کمک کند، اما نکته مهم اینکه این ادویه در خانم‌های باردار و افرادی که دارو‌های دیگری نیز مصرف می‌کنند احتیاط دارند و باید با مشورت پزشک مصرف شوند:آویشن، دارچین، سیاه‌دانه، مرزنجوش، چای کوهی، بابونه، بادرنجبوئیه، زعفران، هل، رزماری، گل گاوزبان.
او بیان داشت: یکی دیگر از مهمترین و شاید بتوان گفت مهمترین عامل حفظ سلامت، داشتن تحرک کافی است. در این روز‌ها که سکونت خانواده‌ها در منزل بیشتر شده است، کم تحرکی از یک سو و پرخوری و بدخوری از سوی دیگر می‌تواند تهدید کننده سلامت باشد؛ لذا به همه عزیزان به ویژه کسانی که افزایش وزن، چربی خون، پرفشاری خون یا دیابت دارند توصیه می‌شود در همان فضای منزل نیز از انجام حرکات نرمشی و یا ورزش با وسایل خانگی غافل نشوند. البته در صورت وجود بیماری‌های حاد و تب دار توصیه به استراحت فیزیکی است.
