تابناک/به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ نوید دهقانی «کارشناس آبخیزداری و منابع طبیعی» با اشاره به اینکه منابع طبیعی یک بخش تصدی گری نیست، بلکه یک بخش حاکمیتی است، گفت: مهمترین وظیفه مندی منابع طبیعی حفاظت خاک، جلوگیری از فرسایش خاک در حوزه آبخیز است که چنانچه به درستی انجام شود، می ­تواند در جلوگیری از وقوع سیلاب­ها و تغدیه آبخوانها نقش بسیار مهمی داشته باشد.

این کارشناس آبخیزداری و منابع طبیعی افزود: متاسفانه در کشور ما هم اکنون آبخیزداری مجموعه ای از بخش کشاورزی قرار گرفته است، در صورتی که کشاورزی یک نمونه از کاربری منابع طبیعی است، ولی به اصطلاح حقوقی ها جای موجر و مستاجر تغییر کرده است. به نظر می رسد اولین گام، خروج مجموعه منابع طبیعی از جمله بخش آبخیزداری از سیطره بخش کشاورزی برای همیشه است.

دهقانی اظهار داشت: در رابطه با آبخیزداری و مدیریت جامع حوزه آبخیز و لزوم هماهنگی در آن ما قانون جامع و اختصاصی نداریم. تنها در برنامه ششم و احکام دائمی قانون بودجه و همچنین در قانون تشکیل جهاد به آن اشاره شده است.

این کارشناس آبخیزداری گفت: یکی دیگر از مشکلات آبخیزداری جایگاه و کارکرد آن در نظام برنامه ریزی کشور و ناتوانی سازمان متولی در اجرای آبخیزداری جامع، کارآمد و موثر است. آبخیزداری در یک حوزه به ترتیب باید بر پایه فعالیت های مدیریتی ، بیولوژیکی و سازه ای باشد. به دلیل مشکلات پیچیده اجتماعی و اقتصادی، سازمان جنگل­ ها و مراتع و آبخیزداری، کمتر توجه هدفمند به فعالیت های مدیریتی داشته و فعالیت های بیولوژیکی نیز با مشکلات عدیده اجتماعی و اقتصادی مواجه است. لذا راحت ترین کار اقدام در حوزه فعالیت­های سازه ای است که هزینه بر و بدون دو عامل دیگر می تواند کم اثر باشد. 

وی با اشاره به اینکه بسیاری از چالشهای حقوقی مقابله با سیل در آبخیزداری مستتر است، اظهار داشت: با تصویب قوانین جامع و کامل در حوزه های آبخیز کشور  می­ توان با آبخیزداری و آبخوان داری باعث تسکین اکثر سیلاب­ها شد. تاکنون قوانین جداگانه ای در کشور به تصویب رسیده است که از جمله می توان به قانون پیشگیری و مبارزه با خطرات سیل در سال 1348 و همچنین قانون تشکیل کمیته ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی در سال 1370 اشاره کرد که تاکنون به دلایلی این قوانین توفیق چندانی در اجرا  پیدا نکرده است و همچنین از لحاظ نظارت بر این قوانین، مشکلات اساسی وجود داشته است.

از همین پرونده بیشتر بخوانید

دهقانی افزود: مبحث دیگری که باید به آن توجه زیادی کرد بحث فرسایش خاک است. خاکی که سالها برای تولید مقدار اندکی از آن زمان می برد، متاسفانه در قوانین به آن توجه چندانی نمی شود. در قانون حفاظت از خاک که به تازگی تصویب شده است به بحث فرسایش خاک توجه چندانی نشده است.

وی با اشاره به سیلهای سال­های اخیر گفت: در سیل­های اخیر در استانهای خوزستان، گلستان، لرستان مشاهده کردیم که حجم زیاد گل و لای باعث شد که خسارت­ها چندین برابر شوند. حجم زیادی از رسوبات سالانه به سدهای ما وارد می شود که علاوه بر اینکه خاک حاصلخیز ما را از بین می برد، باعث کم شدن حجم مفید سدهای کشور می شود که هزینه های هنگفتی برای لایروبی آنها سالانه برای دستگاه های اجرایی مسئول دارد.

این کارشناس حقوق آبخیزداری و منابع طبیعی با تاکید بر اینکه مجلس شورای اسلامی در صورت داشتن نمایندگان متخصص و متعهد نقش موثری در توسعه آبخیزداری می تواند داشته باشد، خاطر نشان کرد: در این میان از نقش کمسیون کشاورزی و منابع طبیعی مجلس نباید غافل شد که با حضور افراد متخصص و کاردان  می­ تواند نقش مهم و موثری در تدوین قوانین کارامد و به روز برای بخش آب و خاک کشور به خصوص آبخیزداری داشته باشد. این کمسیون می تواند طرح هایی را  با مشورت از متخصصان و صاحب نظران تدوین و تصویب نماید.

دهقانی با بیان اینکه نباید از حق و حقوق آبخیزنشینان غافل شد، گفت: باید ضمن تصویب قوانین مناسب یا از طریق آیین نامه­ های جداگانه راهکارهای جایگزین و مناسب  برای حفظ حقوق اقتصادی و اجتماعی آبخیزنشینان در نظر گرفت و تقریبا هیچ پروژه آبخیزداری اعم از عملیات مدیریتی و بیولوژیکی و مدیریتی، بدون مشارکت و همکاری آبخیزنشینان موفقیت چندانی ندارد.