شهر آمیخته با سفال که مردمانش با سرانگشتان هنر، خاک و آب را در هم میآمیزند و با کیمیاگری، جلوههایی زیبا و خیره کننده میآفرینند، این روزها با جولان محصولات چینی دست و پنجه نرم میکند و میکوشد این وصله ناجور را از پیکره وجودی خود پاک کند.
به گزارش ایرنا، قدمت سفالگری در ایران به هزاران سال پیش میرسد و اگرچه سفالگری در بسیاری از نقاط کشورمان رونق دارد، اما در خطه لالجین که نه فقط پایتخت سفال و سرامیک ایران که شهر جهانی سفال است، موضوع به گونه دیگری است.
لالجین؛ خطهای از دیار هگمتانه است که بعد از ۷۰۰ سال که سفالگری در آن ریشه دوانید هنوز بوی خاک رس در کوچه پس کوچه هایش میپیچد و صدای چرخش چرخهای سفالگری اش به گوش میرسد و هنوز چرخهای سنتی حرف اول را در ساخت سفالینهها میزند.
لالجین شهری است که مردمانش به سفال این منطقه عرق دارند و ۸۰ درصد از جمعیت آن دست بر این آتش داشته و به پیشه سفالگری، سرامیک کاری و شغلهای وابسته آن مشغولند.
برخی مواد اولیه سفالگری را آماده میسازند؛ برخی بر روی سفالینه ها، نقش و طرح میزنند؛ برخی بسته بندی سفال را بر عهده دارند و عدهای به خرید و فروش محصولات سفالی اشتغال دارند.
در جای جای این شهر ۱۷ هزار نفری، رد پای سفال مشهود است و سفالگران هنرمند آن در هزار کارگاه بزرگ و کوچک، صدها نوع سفال و طرحهای مختلف تلفیقی سفال و چرم را تولید و عرضه میکنند.
امروزه سفر به لالجین و گشت و گذار در کارگاههای سفالگری و خرید از فروشگاههای سفال و سرامیک این شهر به یکی از مهمترین قسمتهای سفر گردشگران همدان محسوب میشود و کمتر مسافری را میتوان یافت که به همدان سفر کرده، اما پایش به لالجین نرسیده و سفالی از لالجین را با خود به سوغات نبرده باشد.
هنوز اصالت و کیفیت سفالهای تولیدی این منطقه حرف اول را در جهان میزند، اما مدتی است که جولان محصولات چینی در فروشگاههای این شهر، بر بازار سفال لالجین سایه انداخته و قطب تولید سفال را با چالش مواجه کرده و تهدیدی برای سفال و سرامیک این شهر شده است.
این موضوع نه تنها سفال کاران لالجین را آزرده خاطر کرده بلکه واکنش مسئولان استانی را نیز برانگیخته است تا جایی که محمدناصر نیکبخت استاندار همدان از ماهها قبل بر ممنوعیت فروش سفال چینی در شهر لالجین تاکید کرده و بارها در جلسات مختلف به این موضوع صحه گذاشته است؛ و حالا که لالجین، این شهر عجین شده با سفالگری با داشتن عنوانهای مهمی، چون 'شهر جهانی سفال' و 'پایتخت سفال و سرامیک ایران' و با زیباییهای منحصر به فردش که قرار است در رویداد همدان ۲۰۱۸ در حوزه گردشگری این استان بدرخشد، بایستی تا حدی که ممکن است از عرضه اجناس خارجی پاک شود که این امر علاوه بر حفظ هویت شهر جهانی سفال، عمل به فرمایشات رهبر معظم انقلاب در حمایت از تولید کالای داخلی را نیز به دنبال دارد.
سفالینههایی مطابق با سلیقه مخاطب روانه بازار شود
یکی از تولید کنندگان و صاحبان فروشگاه عرضه سفال و سرامیک در لالجین در گفت و گو با ایرنا گفت: امسال سال حمایت از کالای ایرانی است و سفال لالجین هم یکی از کالاهای باارزش ایرانی است که به دلیل شاخصههای ویژه خود به یک برند تبدیل شده و عنوان شهر جهانی سفال را نصیب لالجین کرده است.
غلامعلی کریم پور افزود: باید در سال ۹۷ در راه تحقق شعار سال همه مردم، مسئولان و فروشندگان سفال دست به دست هم بدهند و فروش کالای خارجی شامل سرامیک، سفال، ماسک ها، سوتها و هزاران اشیای بی ربط را از شهرمان ریشه کن کنند.
وی اضافه کرد: تولیدکنندگان سفال لالجین هم باید کالاهایی با کیفیت و بی نقص مطابق با سلیقه جامعه و نیاز روز مردم تولید و روانه بازار کنند تا دیگر بهانه مشتری برای خرید کالای چینی تنوع این محصولات نباشد.
کریم پور با بیان اینکه به عنوان تولیدکننده تمایل داریم اجناس چینی جمع آوری شود، گفت: ما نمیخواهیم جز سفال و سرامیک لالجین اجناس دیگری در فروشگاههای این شهر فروخته شود؛ چرا که این امر زینده لالجین نیست و اکثر گردشگران این شهر برای خرید محصول بومی به این شهر سفر میکنند.
ارگانها به خرید سفال لالجین به عنوان هدیه ملزم شوند
یک کارشناس صنایع دستی نیز با ابراز نگرانی از ورود سفال و سرامیکهای چینی به بازار لالجین گفت: این گونه اجناس، تولیدات ما را دچار مخاطره میکند و بر فروش کالاهای ما اثر میگذارد از این رو از مسؤولان میخواهیم که توجه بیشتری به وضعیت این هنر اصیل ایرانی داشته باشند.
مریم مقدسی نداشتن تنوع لازم و بازارپسندی محصول این منطقه را از مشکلات سفال لالجین برشمرد و افزود: علت گرایش مردم به استفاده از سفال و سرامیک خارجی استفاده از رنگ و لعاب مردم پسند و جذاب و ترسیم تصاویر جالب توجه بر روی سفال است؛ لذا سفالگران لالجین نیز باید طبق سلایق مردم اجناس خود را تولید و در بازار عرضه کنند.
وی اظهار داشت: مسئولان باید واردات سفال و سرامیک را از کشورهای خارجی به ویژه چین محدود کنند و فروش اینگونه محصولات به صورت قانونی، جدی و عملیاتی در شهر لالجین ممنوع شود.
مقدسی ادامه داد: همچنین دولت باید سفالگران لالجین را حمایت کند، تولیدات آنها را در ادارات در معرض دید عموم قرار دهد و برای فروش و صادرات آن مشوقهای مناسب تصویب کند.
وی اظهار داشت: میتوان ادارات را به خرید سفال لالجین به عنوان هدیه ملزم کرد تا مشوقی برای تولید بهتر و بیشتر در سفالگران جوان شود و از بی انگیزگی نسل جدید به ادامه کار و فعالیت در این رشته خودداری شود.
وی تاکید کرد: سفال کاران و کارگاه داران نیز باید رنگ، لعاب، طرح و شکل تولیدات خود را برای نیاز بازار و منطبق با سلیقه بازارهای هدف خود برگزینند و انتظار نداشته باشند هر چه تولید کردند در بازار به فروش برسد.
فروش سفال خارجی در لالجین ممنوع شد
استاندار همدان نیز که توجه ویژهای به این حوزه دارد، چندی پیش بر خودداری از عرضه اجناس چینی در لالجین تاکید کرد و گفت: در سالی که توسط رهبر معظم انقلاب به نام حمایت از کالای ایرانی نامگذاری شده است، فروش اجناس خارجی در شهر جهانی سفال ممنوع میشود.
نیکبخت با بیان اینکه لالجین دیگر یک شهر معمولی نیست و جایگاه آن خیلی بالا رفته و شهری جهانی است، افزود: در شان این شهر نیست که در آن سفال چینی به فروش برسد.
وی با بیان اینکه همدان در سال ۲۰۱۸ پایتخت گردشگری آسیا و میزبان ۲ اجلاس فراملی گردشگری است، یادآوری کرد: باید لالجین بهترین شرایط گردشگری را برای این ۲ اجلاس مهم داشته باشد و از آنجا که سفال لالجین در جهان حرفی برای گفتن دارد باید به دور از اجناس خارجی، زمینه را برای جذب گردشگر فراهم کند.
سفال لالجین مشابه خارجی ندارد
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز با بیان اینکه سفال لالجین مشابه خارجی ندارد، گفت: عرضه تولیدات خارجی در لالجین میتواند تهدیدی برای بازار لالجین باشد.
علی مالمیر در مورد عرضه سرامیک و کالاهای خارجی و چینی در لالجین اظهار داشت: سفال چینی و عرضه اجناس چینی ۲ موضوعی است که باید از یکدیگر تفکیک شوند.
وی با اشاره به اینکه سفال خارجی نداریم، افزود: بخشی از تولیدات لالجین با شبیه سازی از کالاهای چینی تولید میشود.
وی اظهار داشت: لالجین در حوزه صنایع دستی به عنوان شهر جهانی سفال ثبت شده است و اگر به دنبال حفظ این مزیت، منافع مثبت شهر، تولیدکنندگان و فروشندگان هستیم باید نسبت به حفظ مزیت سفال لالجین تلاش کنیم تا مصنوعات دیگری که از خارج کشور وارد و عرضه میشود شرایط جهانی شدن لالجین را تحت شعاع قرار ندهد.
مالمیر با اشاره به مصوبه مجلس شورای اسلامی در راستای حمایت از صنایع دستی بیان کرد: این مصوبه نکتهای امیدوارکننده است که اگر اجرایی و آئین نامههای آن آماده شود، شرایطی ایجاد میکند که سازمان میراث فرهنگی و معاونت صنایع دستی بتواند مجوز فروشگاه صنایع دستی را اعطا کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان تاکید کرد: اگرچه تیمهای بازرسی کالای قاچاق کشف شده از فروشگاهها را گزارش میکنند، اما عمده کالاهایی که در فروشگاههای لالجین وجود دارد از مبادی رسمی وارد استان شده و دارای اظهارنامه و برگ سبز است.
مالمیر اضافه کرد: اگر اجناس خارجی که در فروشگاههای لالجین عرضه میشود از مبادی غیررسمی وارد شده بود، برخورد با آن در قالب کالای قاچاق آسانتر میشد، اما از آنجا که این اجناس از مبادی رسمی به لحاظ حقوقی و قانونی وارد شده اند، وظیفه دستگاههایی را که میخواهند برخورد کنند محدود میکند.
وی اظهار داشت: عرضه سرامیک و کالاهای خارجی در لالجین عنوان شهر جهانی سفال را از آن سلب نمیکند، اما عرضه تولیدات کشورهای خارجی در لالجین میتواند تهدیدی برای بازار لالجین باشد.
سفال چینی در لالجین وجود ندارد
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان نیز در خصوص وجود اجناس خارجی در لالجین اظهار داشت: سفال چینی در لالجین وجود ندارد و علت آن عوارض گمرکی بالاست.
علیرضا قاسمی اضافه کرد: از زمانی که بر جمع آوری اجناس چینی از سطح مغازههای لالجین تاکید شد، گشتهای مشترکی با همکاری این اداره کل، تعزیرات حکومتی، سازمان صنعت، معدن تجارت و اتحادیه مربوطه، از فروشگاههای لالجین سرکشی میکنند.
وی بیان کرد: وقتی شهری به عنوان شهر جهانی سفال شناخته میشود دیگر نباید اجناس چینی در ویترین آن باشد و تاکید ما بر این شد که این اجناس باید از فروشگاههای لالجین خارج شود.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان اضافه کرد: اکثر اجناس چینی ارایه شده در لالجین به صورت قانونی وارد کشور شده اند که این امر یکی از معضلات اصلی صنایع دستی است.
وی تاکید کرد: تلاش میشود جلوی ورود کالاهای مشابه صنایع دستی گرفته شود و برای تحقق این هدف باید در سطح کشور تصمیم قاطعی برای آن گرفته شود.
قاسمی اظهار داشت: از طرف دیگر با توجه به عرق و فرهنگی که در لالجین وجود دارد تلاش میکنیم فروشندگان را به جمع آوری اجناس چینی از سطح فروشگاهها ترغیب کنیم.
لالجین در شهرستان بهار و ۲۴ کیلومتری شهر همدان واقع است و یک هزار کارگاه سفال و سرامیک با حدود چهار هزار نیروی کار شاغل در این شهر فعال است.