به گزارش تابناک هرمزگان// احسان رسولی در یادداشتی نوشت؛
تعریف اقتصاد چرخشی:
اقتصاد چرخشی یک مفهوم رو به جلو در عرصه اقتصاد است که بر پایه توسعه پایدار و بهره‌وری منابع طبیعی تعریف شده است. در این مفهوم، تولید و مصرف به نحوی طراحی می‌شوند که با منابع طبیعی سازگار بوده، بر کاهش آلودگی و حفظ تعادل زیستی تاکید دارد و آثار مخرب بر محیط زیست و انسان را کاهش می‌دهند. هدف اصلی اقتصاد چرخشی، بازیافت منابع، به طوری که ضایعات و آلاینده‌ها تا حد امکان کاهش یابند و منابع مورد نیاز، از طریق فرایندهای بازیافت و تجدیدپذیر تأمین شوند.
این اقتصاد تأکید دارد که منابع طبیعی محدود هستند و باید با هوشمندی و استفاده بهینه از آنها زندگی کنیم تا برای نسل‌های آینده همچنان قابل استفاده باقی بمانند. اقتصاد چرخشی بر توسعه صنایع پایدار، انرژی تجدیدپذیر، کاهش گازهای گلخانه‌ای، استفاده از فناوری های نوین و مدیریت هوشمندِ منابع تأکید دارد. همچنین، در این نوع اقتصاد، توجه به جامعه، ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و توزیع عادلانه ثروت نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
یکی از عوامل اساسی در ایجاد اقتصاد چرخشی، توسعه و پیشرفت صنایع پیشران است و از طرفی توجه به اقتصاد چرخشی توسط صنایع پیشران جهت تحقق یک اقتصاد پایدار بسیار ضروری است. در زیر، به برخی از اقدام های صنایع پیشران در تحقق و پایداری اقتصاد چرخشی اشاره شده است:
طراحی محصولات دوستدار محیط زیست: صنایع پیشران تمرکز خود را بر طراحی و تولید محصولاتی قرار می‌دهند که دارای تأثیر کمتری بر محیط زیست هستند. این محصولات می‌توانند شامل محصولات بازیافتی، قابل استفاده مجدد، با مصرف انرژی کمتر و تولید کمترین میزان ضایعات باشند. این طراحی محصولات باعث می‌شود تا در دوره عمر مفید محصول، هدررفت منابع کاهش یابد و پسماندهای تولید شده به حداقل برسند.
کاهش وابستگی به منابع طبیعی: صنایع پیشران تمرکز خود را بر استفاده بهینه از منابع طبیعی، بازیافت و استفاده مجدد مواد قرار می‌دهند. این کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، باعث کاهش تقاضا برای منابع طبیعی و محافظت از آنها می‌شود.
کاهش تولید ضایعات و آلودگی: صنایع پیشران برنامه‌ریزی و طراحی محصولات و فرایندهای تولید را به گونه‌ای انجام می‌دهند که تولید ضایعات و آلودگی‌ها به حداقل رسیده و بازیافت و استفاده مجدد منابع، افزایش یابد. این امر به کاهش تأثیرات منفی بر محیط زیست کمک می‌کند.
افزایش بهره‌وری منابع: صنایع پیشران بر توسعه روش‌ها و فرآیندهایی تمرکز دارند که بهره‌وری منابع را افزایش دهند. با استفاده بهینه از منابع طبیعی و انرژی، کاهش هدررفت منابع و بهبود کارایی مصرف، اقتصاد چرخشی، به افزایش بهره‌وری منابع و کاهش هزینه‌های تولید منجر می‌شود.
ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار: صنایع پیشران با ایجاد زمینه‌های جدید برای تولید، بازیافت و استفاده مجدد، فرصت‌های شغلی پایدار را ایجاد می‌کنند. این صنایع نیاز به تخصص‌های جدید و کارگران ماهر را دارند و ایجاد اشتغال پایدار و افزایش سطح درآمد را ترویج می‌دهند.
توسعه فناوری‌های نوین: صنایع پیشران به دنبال توسعه و به‌کارگیری فناوری‌های نوین و پیشرفته در عرصه‌های مختلف هستند. این فناوری‌ها شامل انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری‌های پاک و کارآمد، نظام‌های هوشمند و مدیریت منابع است. توسعه فناوری‌های نوین به تحقق اقتصاد چرخشی و توسعه پایدار کمک می‌کند.
افزایش بازیافت و استفاده مجدد مواد: صنایع پیشران تلاش می‌کنند تا فرایندهای بازیافت و استفاده مجدد مواد را ترویج دهند. آنها سیستم‌های بازیافت و بازیابی منابع را توسعه می‌دهند و مواد قابل استفاده مجدد را از پسماندها جمع‌آوری و استخراج می‌کنند. این اقدام به کاهش مصرف منابع طبیعی جدید، کاهش هدررفت منابع و کاهش ضایعات و آلودگی منجر می‌شود.
توسعه سیستم‌های تجدیدپذیر: صنایع پیشران به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد، خورشید تمرکز می‌کنند. آنها سیستم‌های تولید انرژی پاک و مدیریت بهینه انرژی را توسعه می‌دهند. این کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را باعث می‌شود و به حفظ محیط زیست و کاهش تأثیرات تغییرات اقلیمی کمک می‌کند.
ایجاد زنجیره‌های تامین پایدار: صنایع پیشران برای تحقق اقتصاد چرخشی، زنجیره‌های تامین پایدار را ایجاد می‌کنند. آنها در تعامل با تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان، برنامه‌ها و سیستم‌هایی را پیاده می‌کنند که باعث می‌شود محصولات بازیافتی، محصولات پایدار و محصولات با کارایی بالا به طور فعال در بازار موجود باشند.
توسعه فرهنگ بازیافت و تغییر الگوی مصرف: صنایع پیشران سعی می‌کنند تا از طریق توسعه فرهنگ بازیافت و ارتقاء آگاهی عمومی، الگوی مصرف جامعه را تغییر دهند. آنها به ترویج مفهوم استفاده مجدد، بازیافت و خرید مسئولانه می‌پردازند. این باعث می‌شود تا بازار برای محصولات پایدار و بازیافتی رشد کند و تقاضا برای محصولات خطرناک و تلف شونده کاهش یابد.
تحقق خودکفایی و کاهش وابستگی به منابع خارجی: صنایع پیشران در اقتصاد چرخشی، سعی می‌کنند تا خودکفایی و کاهش وابستگی به منابع خارجی را تحقق دهند. با تمرکز بر تولید داخلی و استفاده از منابع داخلی، کشورها می‌توانند به تحقق پایداری اقتصادی و کاهش وابستگی به واردات بپردازند.
توسعه صنایع پیشران با استفاده از اقتصاد چرخشی می‌تواند موجب ارتقای پایداری و بهره‌وری منابع، کاهش تولید پسماندها و انتشارات گازهای گلخانه‌ای، افزایش استفاده از منابع تجدیدپذیر و بهبود عملکرد محیط زیستی صنایع شود.
چالش ها و موانع در مسیر توسعه اقتصادی چرخشی:
توسعه صنایع پیشران در مسیر اقتصاد چرخشی ممکن است با چالش‌ها و موانعی مواجه شود. در زیر، برخی از این چالش‌ها و موانع را بررسی می‌کنیم:
نیاز به تغییر الگوی فکری و فرهنگ سازمانی: توسعه صنایع پیشران نیازمند تغییر در الگوی فکری و فرهنگ سازمانی است. برخی سازمان‌ها و صنایع ممکن است به دلیل عدم آشنایی کافی با مفاهیم و اصول اقتصاد چرخشی، مقاومت کنند یا به تغییرات سختی بپردازند. آگاهی، آموزش و توجیهات مناسب می‌تواند برای ایجاد تغییرات مورد نیاز در الگوی فکری و فرهنگ سازمانی کمک کند.
مشکلات مالی و سرمایه‌گذاری: توسعه صنایع پیشران نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه است. برخی از این صنایع نیاز به سرمایه برای تحقق طرح‌ها، تکنولوژی‌های نوین و زیرساخت‌های لازم دارند. برخی از کسب و کارها و سرمایه‌گذاران ممکن است به دلیل عدم اطمینان از بازگشت سرمایه و عدم آگاهی درباره فرصت‌های موجود، از سرمایه‌گذاری در این صنایع اجتناب کنند. بنابراین، راهکارهای مناسب برای تأمین سرمایه و جلب سرمایه‌گذاران در این صنایع ضروری است.
مشکلات قانونی و سیاستی: برخی از قوانین، مقررات و سیاست‌ها ممکن است موانعی برای توسعه صنایع پیشران در اقتصاد چرخشی باشند. نداشتن قوانین و سیاست‌های حمایتی، محدودیت‌ها در دسترسی به منابع و بازارها، تنظیمات مالی و مالیاتی نامناسب و نبود تشویق‌ها و تسهیلات ممکن است توسعه این صنایع را محدود کند. اصلاح قوانین و سیاست‌ها، ایجاد پشتیبانی‌ها و تسهیلات لازم می‌تواند برای تسریع در توسعه صنایع پیشران مفید باشد.
تکنولوژی و نوآوری: برخی از صنایع پیشران نیاز به تکنولوژی و نوآوری پیشرفته دارند. اما ایجاد تکنولوژی‌ها و نوآوری‌های جدید ممکن است هزینه‌بر و پیچیده باشد. همچنین، انتقال فناوری‌های نوین و تبدیل آنها به عملیات تجاری قابل استفاده ممکن است به چالش‌هایی برخورد کند. ایجاد همکاری‌های فناورانه، حمایت از پژوهش و توسعه، ایجاد شبکه‌های همکاری و دسترسی به منابع تکنولوژی و نوآوری می‌تواند در این زمینه کمک کننده باشد.
آگاهی و آموزش: ایجاد آگاهی و آموزش مناسب درباره اهمیت و مزیت‌های اقتصاد چرخشی و صنایع پیشران برای سازمان‌ها، کارکنان، مصرف‌کنندگان و جامعه به طور کلی بسیار مهم است. عدم آگاهی و عدم آموزش می‌تواند باعث کاهش تقاضا برای محصولات پایدار و بازیافتی شود و موانعی برای توسعه این صنایع ایجاد کند. بنابراین، برنامه‌های آموزش، ترویج فرهنگ سبز و کارآمدی منابع و ایجاد آگاهی عمومی می‌تواند به تسهیل در توسعه صنایع پیشران کمک کند.
نبود زیرساخت‌های لازم: برخی از صنایع پیشران نیازمند زیرساخت‌های لازم هستند تا بتوانند به طور کامل توسعه یابند. این زیرساخت‌ها می‌توانند شامل شبکه‌های انتقال انرژی، زیرساخت‌های حمل و نقل، زیرساخت‌های تجهیزات و تکنولوژی‌های نوین باشند. نبود زیرساخت‌های لازم می‌تواند مانع توسعه صنایع پیشران شود.
ناکارآمدی بازار و نبود تقاضا: در برخی موارد، نبود تقاضا یا بازار ناکارآمد می‌تواند موانعی برای توسعه صنایع پیشران ایجاد کند. اگر بازار برای محصولات پایدار و بازیافتی کافی تقاضا نداشته باشد یا مصرف‌کنندگان از خرید محصولات پایدار عدم آگاهی داشته باشند، توسعه این صنایع دچار مشکل می‌شود.
راهکارهای غلبه بر موانع توسعه اقتصاد چرخشی:
برای غلبه بر موانع موجود در توسعه صنایع پیشران، می‌توان از راهکارها و استراتژی‌های زیر استفاده کرد:
ایجاد سیاست‌های حمایتی: دولت‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط می‌توانند سیاست‌ها و قوانین حمایتی را تدوین و اجرا کنند تا توسعه صنایع پیشران را تشویق کنند. این سیاست‌ها می‌توانند شامل ارائه تسهیلات مالی، تخفیف مالیاتی، ارزان‌تر کردن قیمت انرژی تجدیدپذیر و افزایش تقاضا باشند.
ایجاد شراکت‌ها و همکاری‌ها: برقراری همکاری‌های بین صنایع، دولت و سازمان‌های غیرانتفاعی می‌تواند به ایجاد توسعه پایدار و اقتصاد چرخشی کمک کند. این شراکت‌ها می‌توانند شامل ایجاد ارتباط و همکاری با دانشگاه‌ها، تأمین کنندگان، مشتریان و سایر صنایع مرتبط باشند.
توسعه منابع مالی: برای توسعه صنایع پیشران، تأمین منابع مالی مناسب بسیار مهم است. این منابع می‌توانند شامل سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اجتماعی، جذب سرمایه‌گذاران ملی و خارجی، و ایجاد صندوق‌های توسعه مخصوص صنایع پیشران باشند.
ارتقاء آموزش و دانش فنی: تأمین آموزش و دانش فنی مناسب برای کارکنان و مدیران صنایع پیشران می‌تواند به توسعه این صنایع کمک کند. ایجاد برنامه‌های آموزشی مناسب و توسعه توانمندی‌های مورد نیاز برای توسعه صنایع پیشران می‌تواند به ایجاد رویکردهای نوآورانه و بهبود عملکرد صنایع کمک کند.
تشویق تحقیق و توسعه: حمایت از فعالیت‌های تحقیق و توسعه در صنایع پیشران می‌تواند به توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های جدید کمک کند. تسهیل دسترسی به منابع تحقیقاتی و تأمین منابع مالی لازم برای تحقیقات و توسعه، می‌تواند این صنایع را در راستای اقتصاد چرخشی تقویت کند.
آگاهی دادن و ترویج: آگاهی دادن و ترویج مزایای اقتصاد چرخشی و صنایع پیشران در جامعه و در بین مصرف‌کنندگان و سازمان‌ها می‌تواند به توسعه این صنایع کمک کند. ارتباطات موثر و کمپین‌های آگاهی‌زایی می‌توانند نقش مهمی در ایجاد تقاضا و تشویق به استفاده از محصولات پایدار و بازیافتی داشته باشند.
تحول سیستمی: برای توسعه صنایع پیشران، نیازمند تحول سیستمی در سطح اقتصادی و اجتماعی هستیم. اصلاح سیاست‌ها، قوانین و مقررات، تغییر رویکردهای سنتی و ایجاد الگوهای جدید می‌تواند به توسعه این صنایع کمک کند.
توسعه شهرهای هوشمند و پایدار: ایجاد شهرهای هوشمند و پایدار با استفاده از فناوری‌ها و الگوهای جدید، اقتصاد چرخشی را ترویج می‌دهد. ارتقاء تکنولوژی‌های ساختمان هوشمند، مدیریت هوشمند انرژی، انتقال حمل و نقل پایدار و ایجاد زیرساخت‌های سبز به منظور ایجاد شهرهای هوشمند و پایدار می‌تواند این روند را تسریع کند.
همه این راهکارها و استراتژی‌ها ممکن است به صورت همزمان و به شکل ترکیبی در نظر گرفته شوند تا موانع توسعه صنایع پیشران را کاهش دهند و محیطی موثر برای توسعه اقتصاد چرخشی فراهم کنند.
انتهای پیام//