بازگشت زاینده‌رود به سرزمین مادری

اصفهان امروز: زاینده‌رود دوباره جاری شد، اما کمی دیر. پیش از این قرار بود رودخانه زاینده‌رود در دهم فروردین‌ماه برای کشت بهاره کشاورزان جاری شود اما این اتفاق رخ نداد. جاری نشدن زاینده‌رود، اعتراضات بسیاری را به دنبال داشت. کشاورزان اصفهانی در روز دهم فروردین‌ نسبت به باز نشدن رودخانه اعتراض کردند. آنها اعتقاد داشتند از یک سو مصوبات طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود اجرا نشده و از سوی دیگر، جاری نشدن آب در بستر زاینده‌رود، کشاورزان را با سردرگمی روبه‌رو کرده است. پس از تجمع کشاورزان در مقابل فرمانداری بود که مدیران دولتی اعلام کردند زاینده‌رود 16 فروردین به اصفهان می‌رسد. این اتفاق نیز سرانجام رخ داد. دریچه‌های سد زاینده‌رود در روز 15 فروردین باز شد، ساعت 11 صبح دیروز از سد نکوآباد گذشت و عصر دیروز به محدوده شهر اصفهان رسید. همین عامل نیز سبب شد تا روح تازه‌ای در بهار به جسم اصفهان دمیده شود.

وضعیت ذخیره سد خوب نیست

زاینده‌رود در حالی از دیروز جاری شد که بر اساس آمار موجود، وضعیت ذخیره سد آنچنان که باید، مطلوب نیست. محمد حاج‌رسولیها، مشاور وزیر نیرو، وضعیت ذخایر آب این سد را بحرانی توصیف می‌کند و تاکید دارد باید با تامل بیشتری نسبت به جاری بودن رودخانه تصمیم‌گیری کرد. معاون بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان نیز از کاهش 110 میلیون مترمکعبی ذخیره آب سد زاینده‌رود خبر داده است. علی بصیرپور میزان آب ذخیره شده پشت سد زاینده‌رود تا 15 فروردین‌ماه را 260 میلیون مترمکعب اعلام کرد. نکته جالب آنکه، در اوایل فروردین سال قبل این میزان به 370 میلیون مترمکعب می‌رسید.

چرا زاینده‌رود دیر باز شد؟

باز نشدن زاینده‌رود در زمان مقرر، واکنش‌های بسیاری را برای کشاورزان به دنبال داشت. یکی از این واکنش‌ها، ترس کشاورزان از باز نشدن دریچه‌های زاینده‌رود برای کشت بهاره بود اما در نهایت تصویب شد که زاینده‌رود از شانزدهم فروردین‌ماه جاری شود. رئیس انجمن خبرگان کشاورزی اصفهان درباره اینکه چرا آب در زمان مقرر و تاریخ 10 فروردین دوباره در زاینده‌رود جریان پیدا نکرد، سرد شدن هوا و کمبود منابع آبی و محدودیت‌های بارندگی را عامل این تاخیر دانست. اسفندیار امینی البته از رخدادهای مرتبط با این موضوع نیز انتقاد کرد: «به هر حال، زمانی کشاورزان از جریان نیافتن آب در رودخانه ضرر نمی‌کنند که زاینده‌رود در طول سال جریان داشته باشد و در چاه‌ها و قنوات کشاورزان نیز آب باشد زیرا باید متناسب با نیاز گیاه، به آن آبرسانی شود.» او با بیان اینکه این موضوع به بارندگی‌ها، متوسط درجه حرارت و رطوبت بستگی دارد، ادامه داد: متأسفانه در سال‌های گذشته به دلیل مشکلاتی که برای حوضه آبریز زاینده‌رود ایجاد شد، اجبار بر این بوده که گیاه خود را با شرایط آبی موجود وفق دهد و این موضوع، مشکلات بسیاری را به دنبال داشته است.

بارش‌های نگران کننده؛ وضعیت نگران کننده‌تر

آنچه وضعیت اصفهان را نگران‌کننده‌تر می‌کند، وضعیت بارش‌های سال 94 در حوضه آبریز زاینده‌رود و منطقه اصفهان است. آنگونه که معاون بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان خبر می‌دهد، «میزان بارش‌های سال 94 در مناطق مختلف اصفهان و شرق استان نسبت به یک سال قبل آن از 20 تا 80 درصد به نسبت متوسط بارش سالانه کمتر بوده است.» این آمار و ارقام می‌دهد که شرایط نامناسب و بحرانی است، بنابراین همه مردم باید در راستای مصرف بهینه آب گام بردارند و آن را یک مسئله جدی تلقی کنند. اسفندماه سال گذشته نیز استاندار اصفهان از ورود برخی مناطق این استان به فاز خشکسالی بسیار شدید خبر داده بود. رسول زرگرپور که خود را یک کارشناس بین‌المللی حوزه آب می‌داند، با اشاره به اینکه در سرشاخه‌های زاینده‌رود 200 میلی‌متر کاهش بارش نسبت به بلند‌مدت گزارش شده است، از عقب ماندگی 150 میلیون متر‌مکعبی از برنامه سخن گفت. او گفت: در شهر اصفهان 70 درصد بارش‌های نرمال کاهش داشته و حدود 200 میلی‌متر کاهش بارش گزارش شده و با توجه به کاهش شدید بارش‌ها در سرشاخه‌ها، مسئولان ذی‌ربط در زمینه توزیع آب مدیریت کنند و همچنین مردم استان نسبت به صرفه‌جویی در مصرف آب شرب همکاری کنند. استاندار اصفهان همچنین نسبت به انتقادات درباره عمل نشدن به مفاد طرح 9 ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود گفت:‌ بر اساس گزارش‌های ارسال شده، استان اصفهان در زمینه مسدود کردن چاه‌های غیر‌مجاز اقدامات خوبی انجام داده و تاکنون 705 چاه مسدود شده و 3 هزار و 683 کنتور هوشمند نیز نصب شده است. به گفته او، در مواقعی که وضعیت آب منفی است باید به مصرف‌کنندگان برای آماده شدن در شرایط پیش‌رو هشدار داده شود اما متاسفانه دستگاه‌های ذی‌ربط وضعیت بارش‌ها را به مردم اطلاع‌رسانی نکرده‌اند و باید مردم اطلاع دقیقی از وضعیت آبی استان داشته باشند.

زاینده‌رود را دریابید

وضعیت زاینده‌رود در سال‌های اخیر همه را نگران کرده است. نبود زاینده‌رود، یعنی ورشکستگی و تلخ‌کامی برای اصفهانی‌ها؛ از اقتصاد تا فرهنگ و هنر، و از جامعه تا رویکردهای بین‌المللی اصفهان، همه و همه به جاری بودن زاینده‌رود وابسته است و همین موضوع، عاملی است تا مسئولان بیش از پیش به زاینده‌رود توجه داشته باشند. رئیس کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان نیز یکی از افرادی است که تاکید دارد برای برطرف شدن مشکلات زاینده‌رود نیاز است توجه بیشتری به حوضه آب‌ریز این رودخانه شود. سیدرسول رنجبران اعتقاد دارد «نیاز است همان‌گونه که توجه زیادی به دریاچه ارومیه و یا تالاب‌های دیگر می‌شود، به مشکلات زاینده‌رود و تالاب گاوخونی نیز توجه بیشتری شود تا مشکلات برطرف شود.» به گفته او، خشکی زاینده‌رود می‌تواند تهدیدی برای آثار تاریخی نیز باشد؛ این در حالی است که این آثار متعلق به بشریت است و اگر در راستای حفظ این آثار تلاش نکنیم به آیندگان ظلم کرده‌ایم.
نویسنده : سعید ابوالقاسمی. اصفهان امروز