به گزارش تابناک : توكّل از مادّه «وكالت» است و در فرهنگ اسلامى، يعنى انسان خداوند را تكيه گاه مطمئنى براى خويش قرار داده، تمام امورش را به او واگذارد. در نگاه قرآنی انسان عاقل کسی است که ضعف خود را به قدرت الهی متصل نماید و این عمل معنایش توکل است. مى فرمايد: «افراد با ايمان تنها بايد بر خدا توكّل كنند.» (آل عمران/۱۲۲)
در حديثى پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم) معناى توكّل را از جبرئيل سؤال كرد، جبرئيل در پاسخ گفت: «معناى توكّل اين است كه انسان يقين كند، سود و زيان و بخشش و حرمان به دست مردم نيست و بايد از آنها نااميد بود و اگر بنده اى به اين مرتبه از معرفت و شناخت برسد كه جز براى خدا كارى انجام ندهد و به كسى جز او اميدوار نباشد و از غير او نترسد و غير از خدا چشم طمع به كسى نداشته باشد، اين همان توكّل بر خداست. (بحارالأنوار، ج ۶۸، ص ۱۳۸، حديث ۲۳.)
در جای دیگر قرآن می فرماید: «پروردگار شرق و غرب را كه معبودى جز او نيست، نگاهبان و وكيل خود برگزين.» مقصود آيه، اين است كه خداوندى كه مجموعه جهان هستى، زير سلطه و قدرت اوست و تنها او شايسته پرستش است، چگونه انسان به او توكّل نكند و او را در همه امور زندگى براى خود تكيه گاه انتخاب نكند. آن هم در شرایطی که خود انسان ضعف مطلق است و چه پشتیبانی بهتر از قدرت مطلق و لا یزال الهی؟
حق غنّی است، برو پیش غنی
نزد مخلوق، گدایی بس کن!
امام کاظم (علیه السلام) در بیانی موجز و زیبا راز این وکالت و وابستگی به قدرت الهی را بیان داشته اند:
«مَن أرادَ أن یکنَ أقوَی النّاسِ فَلیتَوکل عَلی الله.»
«هر که می خواهد که قویترین مردم باشد بر خدا توکل نماید.» (بحار الانوار، ج۷ ، ص۱۴۳)
سه نکته:
* سه راه پیش روی انسان
كسى كه در صدد است تا نيازمنديهاى خويش را بر طرف سازد، سه راه در پيش دارد:
الف ـ به نيروى خويشتن اعتماد كند.
ب ـ به ديگران اعتماد كند و به كمك آنان چشم بدوزد.
ج ـ نقطه اتّكاى خويش را خداوند قرار دهد و از غير چشم بپوشد.
در بين راههاى مزبور، بدترين راه آن است كه انسان ديگران را براى خود به عنوان تكيه گاهى مطمئن برگزيند چه آنكه انسان را سربار و انگل جامعه بار مى‌آورد. اما راه نخست كه به آن «اعتماد به نفس» مى‌گويند گرچه از ديدگاه روان‌شناسى پسنديده و بدان سفارش شده است، ليكن در فرهنگ توحيدى صحيح و قابل قبول نيست، چون هر چه بر ميزان شناخت و معرفت انسان به خويش و خداوند، افزون گردد، متوجه مى‌شود كه بيش از آنچه قبلا مى‌پنداشته، ضعيف و عاجز است. پس توكّل و اعتماد انسان به خدا، ناشى از معرفت به ربوبيّت الهى و تعقل اوست.
** قدرتمندترین دولت
مطابق فرمایش امام کاظم (ع) و حکم عقل فردی که توانایی هایش را به قدرت لایزال الهی متصل نماید و بر او توکل کند قدرتمندترینِ افراد خواهد بود. این روایت را می توان در ابعاد بزرگتر و برای یک حکومت در نظر گرفت. یعنی آن دولت و حکومت و جامعه ای که به قدرت خدا ایمان داشته باشد و بر قدرت خدای متعال تکیه نماید چنین جامعه و حکومتی قدرتمندترین حکومت ها در تمامی ابعاد سیاسی و اقتصادی خواهد بود.
*** از اخم دشمن نترسید
از نکته فوق در می یابیم که چرا رهبر معظم انقلاب بارها به مساله نترسیدن از دشمن و توکل به قدرت الهی تاکید دارند و دولت ها را به این موضوع توصیه می نمایند. ایشان در دیدار اخیر با فرماندهان ارتش یکی از اصلی‌ترین وظایف مسئولان را ایستادگی در مقابل ابرقدرت‌ها و نترسیدن از تشر آنها دانستند.
معظم له در سال های گذشته نیز به کرّات روی این مساله تاکید داشته اند:
«توصیه‌ی بعدی این است که از هیچ چیز نترسید و به خدا توکّل کنید. بدانید که اگر برای خدا کار کردید، خدا به شما کمک خواهد کرد: «من کان للَّه کان اللَّه له» هرکس برای خدا باشد، خدا برای اوست. قوانین و نوامیس طبیعت در خدمت او حرکت می‌کند و مثمر ثمر می‌شود... به خدا توکّل کنید، از هیچ چیز نترسید و ملاحظه تهدیدها و اخمها را نکنید.» (۱۳۸۲/۰۹/۱۷۷)
منبع : تراز