به گزارش تابناک قزوین،محمدعلی حضرتی ها روز چهارشنبه با اشاره به پیشینه تاریخی این اثر ارزشمند اظهار کرد: دژ تاریخی حسن صباح با بیش از 20 هزار متر مربع وسعت به عنوان هسته اصلی و مرکز منظر فرهنگی سرزمین الموت در شمال شرقی روستای گازرخان از توابع معلم کلایه در بخش الموت شرقی واقع شده است.
وی افزود: از سال 1381 تاکنون سیزده فصل کاوش در این اثر ارزشمند تاریخی صورت گرفته و طی این کاوش‌ها مجموعه‌ای از یافته‌های باستان‌شناسی شامل سفالینه‌ها، تزئینات معماری، کاشی و آجر، آثار سنگی، آثار فلزی، سکه، صدف و استخوان از دوران اسماعیلیه (سده 7-5 ه.ق) دوره پس از اسماعیلیه و دوره صفوی و قاجار (سده 13-8 هجری) به دست آمده است.
این مقام مسئول با اشاره به آغاز فصل جدید کاوش در این اثر با شکوه تاریخی، اظهار داشت: با توجه به اجرای طرح مرمت و ساماندهی قلعه تاریخی حسن صباح و بخش‌های کاوش شده این اثر توسط میراث فرهنگی استان قزوین، چهاردهمین فصل کاوش در این محوطه ارزشمند با هدف خواناسازی دیوار باروهای قلعه پایین به منظور مرمت و بازسازی آن، شناسایی محدوده قلمرو فرمانروایی در هسته اصلی قلعه بالا مربوط به دوره اسماعیلیه، ایمن سازی و ساماندهی فضاها و در نهایت شناسایی مهمترین بخش قلعه شامل سردر جنوبی و بخش‌های شمالی غربی مولا سرا آغاز شده است.
حضرتی ها با اشاره به اهداف این فصل از کاوش در قلعه شگفت‌انگیز حسن صباح،گفت: اهداف این فصل از کاوش شناسایی راه ورودی اصلی قلعه، شناخت باروی محصور کننده قلعه در لبه پرتگاه‌ها به منظور حفاظت بقایای اندک دیواره‌های به جای مانده، بازسازی و ایمن سازی قلعه، آواربرداری و خواناسازی شمال شرقی دروازه قلعه بالا در دوره اسماعیلیه که در زیر آثار دوره صفویه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین بیان کرد: یکی از دستاوردهای کاوش های اخیر، شناسایی یک کانال آب دستکند با پوششی خرپشته‌ای شکل از لاشه سنگ‌های ورقه‌ای است، و از دستاوردهای دیگر در این فصل از کاوش می‌توان به کشف بخشی از باروی قلعه در قسمت قلعه پایین و دیوارهای محصورکننده فضاهای جانبی مولاسرا در بخش شمال غربی آن اشاره نمود.
وی ادامه داد: در بخش قلعه بالا و قلعه پایین در لایه‌های فوقانی کارگاه‌ها، ساخت و سازهایی از روزگار قاجار مربوط به چوپان‌ها و دامپروران برای استقرار موقت کشف شده و در زیر این آثار فضاهای زیستی مربوط به روزگار صفوی از جمله دو اتاق مجاور با بخاری دیواری‌های گچ اندود کشف و شناسایی شده که در زیر لایه‌های صفوی آثار متعلق به دوره اسماعیلیه قرار دارد.
حضرتی ها خاطرنشان کرد: نکته قابل توجه در مورد فصل چهاردهم کاوش قلعه تاریخی حسن صباح توجه ویژه به فعالیت‌های مرمت و ساماندهی قلعه و بخش‌های کاوش شده است و در حال حاضر کارگاه مرمت در حال آماده سازی و فراهم نمودن تجهیزات مورد نیاز است.
دژ تاریخی حسن صباح در شمال آبادی گازرخان قرار دارد و به سال 226 هـ .ق به دست حسن بن زید علوی بنا شده است.
این دژ ششم رجب سال 483 به تصرف حسن صباح در آمده و تا زمان سقوط اسماعیلیان ایران به سال 654 مرکز فرمانروایی آنان بوده است.
پرتگاه‌های مخوف گرداگرد قلعه،خندق‌های سنگی جلوگیری کننده از نفوذ مهاجمان،انبارهای متعدد ذخیره آب و آذوقه سیستم پیچیده آب رسانی با حفر کانال و نصب تنبوشه از ویژگی‌های این دژ به شمار می‌رود.
آثار و معماری بیرون کشیده شده از زیر خاک طی چند فصل حفاری سال‌های اخیر تصویر تازه و متفاوتی از سیمای این دژ دست نیافتنی را برابر دیدگان گردشگران قرار داده است.
قلعه حسن صباح در سال 81 به شماره 7252 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.