طبق اعلام سازمان امور مالیاتی، این شیوهنامه بهمنظور رسیدگی مالیاتی به خریدهای ارزی با توجه به تحولات ارزی سالهای ۱۳۹۵ لغایت ۱۳۹۷ و فعالیت سوداگرانه برخی اشخاص که مبادرت به خرید ارز به هر طریق از بانک مرکزی کردهاند صادر شده است. اخذ مالیات از خریداران ارز تصمیمی است که به دنبال افزایش معاملات سفتهبازی که ریشه در جهش ارزی سال 97 دارد، گرفته شده است. افزایش بهای دلار و درنهایت ورود آن به کانال 19هزار تومان، سبب شد تا عده زیادی از مردم به صرافیها هجوم برده و ارز زیادی را در منازل خود نگهداری کنند. بهگونهای که مسئولان بانک مرکزی و نمایندگان مجلس اعلام کردند که 20میلیارد دلار ارز توسط مردم در خانهها نگهداری میشود و این درحالی بود که در همان مدت تنها 10 میلیون دلار سپردهگذاری ارزی انجام گرفت. پیش از این و در سال 96 نیز، سازمان امور مالیاتی برای مهار فراریان مالیاتی اقدام به معرفی معاملهگران عمده ارزی گرفته بود.
براین اساس، سیدکامل تقوینژاد، رئیس پیشین سازمان امور مالیاتی در جلسه با مدیران مالیاتی خبر داده بود که فهرست ۲۵۴ شخص حقیقی و حقوقی خریدار و فروشنده عمده ارز از بانک مرکزی دریافت شد که به نوعی دومین مرحله کنترل مالیاتی معاملهگران ارزی محسوب میشود. مرحله اول به زمستان سال 95 بازمیگردد که فرشاد حیدری معاون نظارتی بانک مرکزی از معرفی ۱۲۴ معاملهگر ارزی به سازمان امور مالیاتی خبر داده بود. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با وجود اینکه مجموع فرار مالیاتی و اقتصاد زیرزمینی که مالیات از آن گرفته نمیشود، حدود 60 درصد است، اما در این میان از کسانی مالیات بیشتری اخذ میشود که به طور منظم آن را پرداخت میکنند. بنابراین اگر زیرساختی از سوی دولت فراهم شود تا بتواند مالیات واقعی از کسانی که جزو فراریان مالیاتی هستند، دریافت کند، دیگر شاهد صفهای طویل در مقابل صرافیها نخواهیم بود. به دنبال التهابات ارزی سال گذشته، مسعود کرباسیان، وزیر پیشین امور اقتصادی و دارایی تیرماه سال گذشته اعلام کرد که خریداران عمده سکه و ارز شناسایی و مکلف به پرداخت مالیات شدهاند. شهریورماه نیز رئیس پیشین سازمان امور مالیاتی در خصوص موضوع ارز و سکه در نشستی خبری عنوان کرد که در مورد ارز اطلاعات اشخاص حقوقی به هر میزان که باشد درخواست دادهایم که در اختیار ما قرار گیرد و در مورد اشخاص حقیقی نیز بر اساس دستورالعملی از بیش از یک میزان مشخص اطلاعات در اختیار ما قرار میگیرد. او ادامه داد: در مورد سکه تا ۲۵ سکه معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده است. تقوینژاد همچنین یک ماه بعد خبر داد که سازمان امور مالیاتی در ارتباط با فعالان بخش سکه، ارز و خودرو متنی را تهیه و به سران قوا ارائه کرده است. حال سرپرست سازمان امور مالیاتی اعلام کرده که کلیه اطلاعات مربوط به خرید ارز اشخاص حقوقی در پایگاه اطلاعاتی مالیاتی بارگذاری شده است.
بارگذاری در پایگاه اطلاعاتی
محمدقاسم پناهی، سرپرست سازمان امور مالیاتی در این باره اعلام کرده که کلیه اطلاعات مربوط به خرید ارز اشخاص حقوقی در پایگاه اطلاعاتی مالیاتی بارگذاری شده است و ادارات امور مالیاتی مربوطه مطابق مقررات اقدام میکنند. او درباره نحوه رسیدگی مالیاتی به خرید ارز اشخاص حقیقی نیز گفته که کلیه اطلاعات مربوط به خرید ارز اشخاص حقیقی نیز بر اساس حجم خرید ارز جهت رسیدگی در کارگروه منتخب امور مالیاتی شهر و استان تهران و نیز ادارات کل امور مالیاتی مربوط در استانها ارسال شده و اطلاعات جدید بهدست آمده نیز ارسال میشود.
شرایط اخذ مالیات ارزی
به گفته سرپرست سازمان امور مالیاتی، اطلاعات مربوط به تراکنشهای بانکی اشخاص حقیقی نیز از طریق دفتر بازرسی ویژه، مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی به امور مالیاتی شهر و استان تهران و ادارات کل امور مالیاتی استانها ارسال میشود. طبق آنچه پناهی تاکید کرده، آن دسته از مودیانی که مبادرت به خرید ارز کرده و پرونده مالیاتی مشاغل ندارند، ابتدا تشکیل پرونده مالیاتی صورت میگیرد و نسبت به صدور احکام جهت رسیدگی به کلیه منابع مالیاتی مودیان مزبور اعم از مالیاتهای مستقیم و ارزش افزوده اقدام میشود. به گفته او، رسیدگی مالیاتی به پرونده اشخاص مذکور توسط کارگروهی ویژه انجام میشود و در مواردی که مودی، پرونده مالیاتی داشته باشد، اگر ارز خریداری شده مرتبط با فعالیت شغلی مودی باشد و قبلا مالیات آن تشخیص و مطالبه شده باشد، مالیات مجدد مرتبط با همان فعالیت، موضوعیت ندارد. اما اگر ارز خریداری شده مرتبط با فعالیت شغلی مودی باشد و قبلا به نحوی در رسیدگی اداره امور مالیاتی ذیربط منظور نشده باشد، نسبت به رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مطابق قانون و مقررات مربوط اقدام میشود. همچنین طبق اعلام سرپرست سازمان امور مالیاتی، در صورتی که فعالیت مودی خرید و فروش ارز نباشد، اسناد و مدارک به دست میآید و ملاک تعیین درآمد مشمول مالیات قرار میگیرد یا بر اساس اطلاعات به دست آمده از تراکنشهای بانکی اشخاص و مطابق با مقررات نسبت به تعیین درآمد مشمول مالیات اقدام میشود.
منبع خبر آرمان