شیوع ویروس کرونا و ایجاد تب‌وتاب در جامعه پزشکی این روزها سبب شده است تا افزایش نیاز جامعه به پزشک تصورات قبلی در باره اشباع این رشته شغلی را باطل و دانش‌آموزان را برای انتخاب رشته تجربی بیشتر ترغیب کند.
به گزارش خبرنگار ایرنا، بار دیگر فصل انتخاب رشته در میان دانش آموزان آغاز شده است ، انتخاب رشته ای که بیشتری تاثیر را در سرنوشت و جایگاه اجتماعی و اقتصادی دانش آموزان خواهد داشت. اما اکنون یک دهه است که کفه ترازوی فصل انتخاب رشته به سمت استقبال از رشته تجربی به امید پزشک شدن سنگینی می کند.
انتخاب رشته تجربی توسط دانش آموزان یا هدایت آنان به این رشته برای پزشک شدن یکی از دغدغه های اصلی نظام آموزشی ، علمی و حتی اشتغال کشور شده است ، به گونه ای که در یک دهه اخیر بیش ۵۰ تا ۶۵ درصد شرکت کنندگان در کنکور سراسر دانش آموختگان رشته تجربی و حدود ۴۰ درصد دانش آموزان پایه نهم به دهم مدارس نیز تجربی را به عنوان مسیر بعدی تحصیلی خود بر می گزینند ، مسیری که به اعتقاد اغلب دانش آموزان آنها را به مقصد مورد نظر یعنی پزشک شدن خواهد رساند تا بتوانند بهتر و سریعتر جذب بازار کار شده ، کسب درآمد کنند و همچنین به استقلال اقتصادی دست یابند.
کارشناسان آموزشی معتقد هستند تب گرایش دانش آموزان و والدین به رشته علوم تجربی از حدود ۵۰ سال پیش در جامعه فراگیر شد و در سال های اخیر با توجه به وضعیت و شرایط اقتصادی شدت بیشتری نیز پیدا کرده است به طوری که گویا راهکاری برای درمان آن وجود ندارد ، اما در تازه ترین اتفاق به نظر می رسد ویروس کرونا که به عنوان بحرانی جهانی برای همه شناخته شده است، انگیزه دانش آموزان را برای انتخاب رشته تجربی و در نهایت پزشک شدن تقویت کرده است ، ویروسی که با زمزمه افزایش نیاز و وابستگی به جامعه پزشکی نه تنها دانش آموزان را به انتخاب رشته تجربی ترغیب می کند، بلکه مشاوران و مبلغان تحصیلی را نیز فعال کرده است.
دنیای کنکور پزشکی به زبان آمار
طبق آمارهای کنکور سراسری سال گذشته، تعداد یک میلیون و ۱۱۸ هزار دانش آموز در شاخه نظری با یکدیگر رقابت کردند که از این تعداد حدود ۶۴۰ هزار نفر از رشته تجربی بودند که حدود ۶۳ درصد از مجموع شرکت کنندگان در کنکور را تشکیل می داد. همچنین ۲۰ درصد شرکت کنندگان مربوط به رشته انسانی و ۱۲ درصد نیز متقاضیان رشته ریاضی بودند.
جالب است بدانید در مقایسه کنکور سال ۹۸ با سال ۹۷ ، تعداد ۳۵ هزار شرکت کننده رشته تجربی به این آمار اضافه شدند در حالی که در رشته های دیگر شاهد ریزش بودند.
وضعیت در مازندران نیز تفاوت چندانی با سایر نقاط کشور نمی کند. براساس آمار ، دانش آموزان مازندرانی شرکت کننده در کنکور رشته علوم تجربی سال گذشته ۲۵ هزار و ۷۵ نفر بودند که ۵۰ درصد از داوطلبان مازندرانی در کنکور سراسری را تشکیل می‌دادند.
نکته قابل توجه این است که شانس قبولی در رشته تجربی برای ورورد به دانشگاه تنها ۲۷ درصد است در حالی که شانس قبولی در رشته های ریاضی ۱۶۳ درصد و در رشته انسانی ۱۵۰ درصد است.
دانش آموزانی که رشته تجربی را انتخابمی کنند ، اغلب به دنبال قبولی چهار رشته لوکس شاخه پزشکی یعنی خود پزشکی ، دندانپزشکی ، فیزیوتراپی و داروسازی هستند و از قضا از مجموع شرکت کنندگان هر ساله تنها حدود ۹ هزار نفر موفق به کسب کرسی دانشگاه های کشور در چهار رشته مذکور می شوند و باقی نیز یا باید یک سال دیگر عمر خود را هدر دهند و دوباره در کنکور سراسری شرکت کنند تا یک بار دیگر شانسشان را بیازمایند ، آزمایشی که هیچ تضمینی برای قبولی دوباره نیست و در نهایت ناکامان یا باید در دیگر رشته های شاخه علوم تجربی وارد شوند و یا اینکه از ادامه تحصیل انصراف دهند.
مسوولان سازمان نظام پزشکی کشور و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چند سالی است در مورد بحران پزشکان بیکار هشدار می دهند. آمارهای ارائه شده در این باره گوناگون است ، اما آخرین رقم ها از وجود ۱۰ تا ۱۵ هزار پزشک بیکار یا شاغل در شاخه های غیرمرتبط پزشکی خبر می دهد. آمار بیکاری پزشکان عمومی بیشتر مطرح می شود تا جایی که گفته اند حتی ۵۰ درصد این پزشکان بیکارند ، اما این آمارها هم هیچگاه مانع ورود خیل عظیم دانش آموزان به رشته علوم تجربی نشده است.
از همه اینها گذشته در چند سال اخیر وزارت بهداشت کمترین میزان جذب را داشته است که نشانی از وضعیت اشباع رشته های پزشکی دارد.
اکنون نیز در آستانه فصل انتخاب رشته ، رفته رفته موج جدیدی از انتخاب رشته تجربی با استدلال شیوع ویروس کرونا و افزایش نیاز به نیروی پزشکی در حال جان گرفتن است.
کرونا و کنکور پزشکی
ویروس کووید۱۹ یا همان کرونا از اسفندماه سال گذشته مهمان ناخوانده مردم ایران شده است ، ویروسی که نه تنها اقتصاد بلکه نظام آموزشی کشور را نیز تحت تاثیر قرار داد. استان مازندران نیز از گزند ویروس کرونا در امان نبود و به دلیل تردد بالا ،گردشگری پذیری و نزدیکی به پایتخت جزو نخستین استانهای درگیر با کرونا بود.
گذشته از خسارات مالی ، جانی و همچنین اختلال در زندگی اجتماعی و آموزشی مردم، کرونا جامعه پزشکی را به تکاپو انداخت. صرف نظر از جنبه مثبت و منفی جنب و جوش در فضای پزشکی کشور و جهان، تقاضای جامعه پزشکی را برای پرستار و پزشک بالا برد. با وجود اینکه افزایش تقاضای موقتی بوده است ، اما به دلیل اخبار مربوط حضور طولانی مدت ویروس کرونا در جامعه گمانه زنی درمورد نیاز و وابستگی مردم به جامعه پزشکی را داغ کرده است.
البته افزایش نیاز به نیروی انسانی در جامعه پزشکی کاملا هم دور از واقعیت نبود. زیرا در بحبوحه تهاجم ویروس کرونا، معاون پرستاری وزارت بهداشت با اعلام حضور ۱۵۰ هزار پرستار در خط مقدم مقابله با کرونا به مشکلات کمبود پرستار در کشور اشاره کرد و گفت: این مشکل در شرایط فعلی که در بحران کرونا هستیم، دوچندان شده و فشار کار پرستاران در مراکز درمانی مضاعف شده است.
همین اظهار نظر کافی بود تا تب دانش آموزان برای ورورد به رشته تجربی و در نهایت پزشک شدن داغ تر شود به طوری که در روزهای اخیر شنیده می شود حتی مشاوران تحصیلی نیز دانش آموزان را با وعده افزایش نیاز جامعه به پزشکان به سمت رشته های تجربی هدایت می کنند.
فضای مجازی هم با استناد به ویروس کرونا، تبلیغات برای پزشک شدن را داغ تر کرده به طوری که نیازی به تابلوها و برنامه های تلویزیونی نیست و خود مردم با استدلال کرونایی فرزندان و اقوام خود را به پزشک شدن ترغیب می کنند.
جان گرفتن هوس پزشکی در دانش آموزان
حال که با پایان سال تحصیلی در آستانه اجرای طرح هدایت تحصیلی قرار داریم، حرف های دانش آموزان نیز از بالاگرفتن انتخاب رشته تجربی و پزشکی ناشی از شیوع ویروس کرونا حکایت دارد. مبینا یکی از دانش آموزان پایه نهم اهل بابل به خبرنگار ایرنا گفت: پیش از شیوع ویروس کرونا تقریبا قانع شده بودم که رشته ریاضی را انتخاب کنم ، اما به نظر من و با مشاوره با اعضای خانواده به این نتیجه رسیدم که نیاز به پزشک و رشته های پزشکی اکنون افزایش داشته و فضای شغلی در این حوزه گسترده تر می شود.
وی افزود : طبق گفته مسئولان، ویروس کرونا تا سالها در میان مردم شیوع دارد که نیاز به اشتغال حوزه پزشکی را بالا برده و ریسک کمتری نسبت به رشته های دیگر دارد. همچنین در مشورت با مشاوران تحصیلی نیز آنها معتقد بودند کرونا فضا را برای رشته های پزشکی و جذب در این حوزه افزایش داده است
این دانش آموز بابلی گفت : اگر در کنکور پزشکی موفق به قبولی در رشته های خوبی مانند دندانپزشکی و داروسازی نشوم، حداقل می توانم در رشته پرستاری قبول شوم و بازار کار خوبی دارد.
محمدجواد از دیگر دانش آموزان پایه نهم است که امسال باید رشته و مسیر زندگی خود را مشخص کند . وی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: اکنون در میان همه همکلاسی ها و دوستانم بحث انتخاب رشته تجربی است و من هم نمی‌خواهم از این رقابت عقب باشم.
این دانش آموز افزود: از وقتی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، نظر خیلی از همکلاسی های من از رشته های دیگر عوض شد و تصمیم گرفتند رشته تجربی را انتخاب کنند. من هم فکر می کنم نباید ریسک و خطر کنم و رشته هایی را انتخاب کنم که بازار کاری ندارند.
وی گفت : با وجود اینکه می گویند رشته پزشکی در حال اشباع شدن است ، به نظرم فقط شعار است چون برای پزشکی همیشه بازار کار است و حتی با باز کردن یک مطب می توانید خودتان ایجاد اشتغال کنید.
آن طور به نظر می رسد کرونا نه تنها تصمیم دانش آموزان را برای پزشک شدن مصمم تر کرده است ، بلکه بسیاری را نیز حتی از مسیر های مورد علاقه خود دور کرده و به این سمت کشانده است.
نباید نگاه به کرونا بلند مدت باشد
معاون مدیریت های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران هم در گفت و گو با خبرنگار یارنا به دانش آموزان توصیه کرد : ویروس کرونا در کوتاه مدت ساختار پزشکی و سلامت کشور و استان مازندران را با چالش نیروی انسانی مواجه کرد.
دکتر فتانه عمویی با بیان اینکه ویروس کرونا به دلیل ناشناخته بودن و همچنین شیوع غافل‌گیر کننده تعداد بیماران و مبتلایان را افزایش داد که فراتر از ظرفیت های نظام پزشکی و سلامت بود ، افزود: اما خوشبختانه این نیاز مقطعی بوده و به سرعت از ظرفیت دانشجویان در حال تحصیل تامین شد.
وی با اشاره به اینکه پدیده هایی همچون ویروس کرونا و ویروس های دیگر که با پیشرفت تکنولوژی و آلودگی جامعه انسانی را درگیرمی کنند حتما نیاز جامعه پزشکی را نیز افزایش می دهند، گفت: اما نباید به یک ویروس به عنوان متغییر اصلی گسترش فرصت شغلی در بلند مدت نگریست.
معاون مدیریت های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران اشتغال در حوزه پزشکی را بیشتر و گسترده تر از دیگر رشته عنوان کرد و اظهار داشت: واقعیت این است که جایگاه اجتماعی و شغلی پزشکی در چند دهه اخیر به نوعی لوکس و چشمگیر توصیف شده است و سختی های آن بیان نشد.
به گفته وی ، کرونا تا به امروز تغییری در میزان جذب نیروی پزشکی و یا تغییر در استانداردهای نیروی انسانی بیمارستانی در مازندران ایجاد نکرد و ما پیش از کرونا نیز وضعیت مطلوبی داشتیم و جذب ما در بیمارستان ها و مراکز درمانی در شرایطی ثابت قرار دارد.
وی افزود : نباید به ویروس کرونا به عنوان یک متغییر مستقل برای افزایش استقبال دانش آموزان از رشته های تجربی نگاه کرد ، اما نباید نادیده گرفت که کرونا بی تاثیر بر جو روانی اشتغال در حوزه پزشکی نیست که نوع استنباط دانش آموزان و دانشجویان در قالب شغلی به ویروس کرونا به تناسب افراد متفاوت است.
چرا که نه !
مشاوران تحصیلی و آموزشی نیز معتقد هستند ویروس کرونا بستر تازه ای برای رشته های تجربی و حوزه پزشکی ایجاد کرده است که می تواند به عنوان یکی از مولفه های جذب دانش آموزان عمل کند.
یزدانی یکی از مشاوران تحصیلی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: آن طور که از شرایط عمومی جامعه ایران و حتی کشورهای دیگر بر می‌آید نیاز به فعالان حوزه سلامت و پزشکان در حال افزایش است و به طور طبیعی می توان انتظار داشت فرصت شغلی در این حوزه گسترده تر ، متنوع تر و همچنین تسهیل شود.
وی افزود: وقتی فرصت شغلی در یک رشته بیشتر از دیگر رشته ها است و همچنین ریسک دستیابی به فرصت شغلی کمتر بوده، چرا نباید دانش آموزان را به آن سمت هدایت کرد.
یزدانی با بیان اینکه مشاوران تحصیلی مسئولیت دارند دانش آموزان را به بهترین تصمیم و آینده بهتری هدایت کنند، گفت : وقتی در رشته هایی همچون ریاضی و انسانی شاهد انباشت و فرسایش بیکاران هستیم و در مقابل حوزه پزشکی با بیشتری استقبال کمترین میزان بیکاری را دارد، چرا باید دانش آموزان را که آینده، امید و سرنوشت خود را به مشاوران می سپارند به مسیری ناهموار سوق دهیم.
به گفته این مشاور تحصیلی ، نه تنها شرایط شغلی در رشته های تجربی مطلوب تر از رشته های دیگر است ، بلکه به نظر می رسد بحران سلامتی که کرونا مسبب آن بوده ، نیاز به جامعه پزشکی را چند برابر کرده است.
نباید مشکلات را از کرونا دید
نائیجی ، یک مشاور تحصیلی دیگر هم با بیان اینکه دانش آموزان و مشاوران تحصیلی بر اساس واقعیت های اقتصادی و اجتماعی دست به انتخاب می زنند، گفت: باید در استقبال بی رویه از رشته تجربی به دنبال علت گشت و فقط به معلول ها اکتفا نکرد.
او تاکید کرد: آنچه مهم تر از جلوگیری دانش آموزان برای ورورد به رشته تجربی است ، بررسی و آسیب شناسی علت انتخاب پزشکی است که باید در سطح کلان به آن پاسخ داده شود.
وی با تاکید بر اینکه کرونا حتما استقبال از رشته تجربی را تشدید می کند، افزود: اما پیش از این نیز ترافیک دانش آموزان برای پزشک شدن در دهه گذشته سنگین بوده و کرونا فقط حرارت آن را بیشتر کرد.
نائیجی اظهار داشت: در حالی پیش بینی می شود که ویروس کرونا استقبال دانش آموزان از رشته تجربی با هدف اشتغال در جامعه پزشکی را افزایش می دهد که همین ویروس جان صدها پزشک را در ایران و سراسر جهان گرفت . یعنی وضعیت اشتغال در شاخه های ریاضی ، مهندسی و علوم انسانی آنقدر نامطلوب است که دانش آموزان حتی حاضرند ریسک جانی را بپذیرند.
به اعتقاد این کارشناس ، بیکاری و دغدغه اشتغال در چند سال گذشته در همه حوزه های زندگی ایرانی ها تاثیر گذاشته است و در این میان رشته های تحصیلی به عنوان بزرگ ترین آوردگاه برای قدم نهادن در راه آینده ای مطلوب بیش از هر چیزی دیگر از موضوع بیکاری تاثیر پذیرفته است.
وی افزود: از طرفی ، کاهش فرصت های شغلی و به زبان روشن بیکار ماندن بسیاری از تحصیل کرده های رشته های مهندسی و علوم انسانی ، این کوچ را توجیه پذیرتر از هر زمان دیگر کرده است . فقدان جذب نیرو در صنایع بزرگ و رکود در بازار مسکن و دیگر عوامل ، به بیکاری در بیشتر رشته های مهندسی دامن زده است .
نائیجی با بیان اینکه در شرایط کرونایی نیز مشاغلی همچون داروسازی و دیگر رشته های پزشکی از نظر اقتصادی کمترین میزان خسارت را دیدند، افزود: همین امر باعث شده که رشته تجربی و زیر شاخه های آن بخصوص رشته پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی به دلیل خود اتکائی شغلی و درآمد بالا از استقبال بیشتری برخوردار شوند، زیرا خانواده ها و دانش آموزان پزشک شدن را راه علاجی برای نجات از بیماری بیکاری می دانند .
این مشاور تحصیلی در پایان با اشاره به اینکه ویروس کرونا حتما در تشدید تب پزشک شدن موثر خواهد بود ، گفت: اما نباید مشکلات را از چشم کرونا دید بلکه برای حل این مشکل باید فکری به حال بازار کار رشته های ریاضی و انسانی کرد در غیر این صورت هیجان انتخاب رشته تجربی به یک معضل برای نظام آموزشی و دانشگاه ها تبدیل خواهد شد.